Page:Descartes - Œuvres, éd. Adam et Tannery, I.djvu/383

La bibliothèque libre.
Cette page n’a pas encore été corrigée

11,349- XLVIII. — 22 Juillet 1653. 269

au logis de M'" Reyniers, proche de la Cour du Prince, a Amfterdam, puifque nos Meffagers font infidelles.

Page 268, 1. 12. — Gassend, dans sa Vie de Peiresc, parle aussi d'une horloge sans soleil, inventée à Liège, par un jésuite, nommé Linus, et en donne la description, à l'année 1 635 ; mais il rappelle que deux ans plus tôt, c'est-à-dire en 1 633, le P. Kircher avait parité à Peiresc d'une horloge fondée sur un autre principe : * Peireskius. . . accepit, inter caetera, ver- » sari Leodii religiosum, ac industrium, e Societate Jesu, virum, nomine » Linum, qui phialam complevisset aqua, ejusmodi temperationis, ut » internataret médius globulus, cum descriptis circùm horis viginti qua- » tuor, quae ad pisciculum, seu indicem fixum allabentes ex ordine, horas » diei connotarent, tanquam globulo cœli motum exactissimè imitante.... » Revocavit autem praecipue in mentem, quod ante duos annos Kircherus » enarraverat, se fragmento subereo inseruisse grana cujusdam Heliotro- » pii, quae (floris instar) in Solem conversa, innatans suber converterent, » indiculoque apposito notatas in vase horas designarent. » (De Vita Pei- reskii Hagae Comitis, i65 1 , p. 435-436.) — Dans une lettre inédite de Wendelin à Mersenne (Bibl. Nat. fr. n. a. 62o5, p. 19-20), datée de Bruxelles le i5 juin i633, mais répondant à une lettre écrite un an aupa- ravant, on lit : : « Addebas (memini) rationem inuentam horologiorum >< conficiendorum quae minuta singula partesque horarias etiam minores » his largirentur exquisitissimé, neque tamen maiore quem triobolari » sumptu pararentur. Excitus ego rei nouitate, cogitansque mecum dubio » procul magneticum hic aliquid innui, solisequasque facultates, Helio- » tropium suspectabam in parte- :.uocari; adeoque cùm post aliquanto » Leodium venissem ad D. Woestenraet (quam tuî sané plénum plané » nosti), deque hac re agerem, ille me ire iussit ad Iesuitas Anglos, illic » esse Patrem quemdam dictitans qui globum e cera construeret eo artifi- » cio, vt aquae immissus vitro se dietim volueret referretque solarem » motum, et quod huius erat consectariurn, horas repraesentaret. Con- » ueni ergo Patrem, et ille idem fassus est, ac si vellem praebiturum se » intra biduum hune ludum. Non erat integrum mihi tune Traiectum » recens captum petenti ob grauia négocia moras illic trahere : illud modo » quassiui globusne ille cereus diurnâ suâ volutatione se ad axem mundi » componeret? an sibi deligeret verticalem et circinationem maximi sui » circuli faceret horizontalem ? Horizontalem respondit, vnum hoc » addens totidem his verbis : omnia heee mundi corpora sunt magnetica. » Hactenus ista tune in quae nunc penitiùs aliquanto introspicio post- » quam hesternae tuae literas suberis ac solani mentionem adiecere. » — Sur l'ingénieuse supercherie du P. Linus et sur l'intérêt que prit Peiresc à cette horloge magnétique, comme pouvant, croyait-il, fournir un argu- ment en faveur de la doctrine de Copernic, voir Georges Monchamp, Galilée et la Belgique, Saint-Trond, 1892, p. 127 et suiv.

�� �