Page:Descartes - Œuvres, éd. Adam et Tannery, III.djvu/526

La bibliothèque libre.
Aller à la navigation Aller à la recherche
Cette page n’a pas encore été corrigée

5 14 Correspondance.

» praetendit decantata fides carbonaria Pontificiorum, ut tantundem fa- » ciat ad illud : quare movetur, ex. gr., terra? Resp.: quia sic movent ejus » situs, positura, figura. Et quare illa ita movent ? et unde iioc est, an ab » atomis, an à globulis etheriis etc. ? Quod si ais, rursum quero : mundus » ille atomorum, aut globulorum, quomodo movetur, et quare ? Tantun- » dem auferes ; itque reditque viam. »

« . . .XII. Opprobrium de hàc opinione quasi omnisciâtollendum.quod » illi imponitur : quod miilto minus quam sententia opposita, immo nihil >i explicet aut solide demonstret in naturce arcaiiis. In gcnerc quidem et » indefinitè, dicit esse effectus naturales à quinquercione illoaccidentium, » quod Ciiorebus quisque unius atque alterius horulae spatio doceri' pos- » set; sed nec in specie nec in individuo, determinatè explicat aut probat, >) de rébus et motlbus cœlestibus, de iis quae in visceribus terroe, in fundo » maris, in internis corporum motibus, de iis, inquam, qus hactenus » alios naturaî indagatores latuerunt. Sed de hoc sequentiThesi 4. »

Page 5o5, 1. ?. — Voici cette TniisE 3', tout au long :

« Rationes, quœ à formarum assertoribus adferri soient, primum per- » noscendse, deinde perspicuè et solide solvendae. Hune in finem accuratè » legendus est junioribus aliquis ex receniioribus disputatoribus physicis » aut nietaphysicis ; quales Zwarez, Pererius, Ruvius, Toletus, Conim- » BRiCENSEs, CoMPLUTENSES, Arriaga, Mendoza, ctc. Ex omuibus plenis- » sime et subtilissime hanc causam agit Zwarez. Nos in praesentiarum bas » très rationes defendemus : »

« Prima ratio sumpta est ab actionibus propriis rerum naturalium, qua; I) promanant quœque ex suis distinctis perfectionibus et qualitatibus. Illae » autem perfectiones aliquam naturam substantiamque perficiunt. Hinc 1) infertur in quolibet composite dari principium unum et radicem om- » nium potentiarum et operationum : quod non est materia, (quae com- » munis); nec accidentia, quae non possunt esse ultimatum principium; » relinquitur ergo, nihil aliud esse quàm formam. »

« Secunda ratio : Datur aliqua prima radix, primusque conceptus cu- » jusque entitatis, ex. gr. humanitatis, equinitatis etc., quae constituât rem » in proprio esse et ab aliis essentialiter distinguât. Atqui illa non est ma- » teria, quippe communis; nec accidentia aliqua, quia non possunt com- » ponere aut constituere substantiam, eique dare entitatem; ergo est » illud quod forrnam, elSoç, tô ti -^v eîvai, èvTcXéyetav, perfectihabeam, na- » turam xat' êÇoyr,v (quippe actuantem et informantem materiam et cum » eà constituentem compositum) appellamus. » '^

« Tertia ratio : Ex corruptione substantiali hoc colligimus. Aufertur » essentia hominis, equi, canis etc., ita ut, secundUm scripturam et natu- » ralem rationem, dicantur non esse. Sed hîc materia non desiit esse, j) quippe ingenerabilis et incorruptibilis : ergo forma; quo factum ut dis- » solveretur compositum, et fieret non-ens hoc, scil., puta, equus, canis

�� �