Page:Descartes - Œuvres, éd. Adam et Tannery, V.djvu/263

La bibliothèque libre.
Cette page n’a pas encore été corrigée

1. 235-2b6. DXXXI. — II Décembre 1648. 249

» mus occupatissimus paratu ad iter Suecicum non potuit vacare tani » subtilibus tantique, vti ipse dixit, momenti difficultatibiis et disquisi- » tionibus ; sed constanter pollicitus est suis, se proxinio vere reuersu- u rum, et tune mihi copiosè et perspicuè omnia explicaturum ". Sed, cùm » invida mors caetera nobis prœripuerit, nollem vel illud fragmentum » duarum paginarum, quarum mentionem facis, interire. »

« Quod ad solidiora illa Cartesij monumenta aitinet, qux profiteris te » habere, quxque, vti promittis, lucem visura sunt suo tempore, gestit » profcctô animus ad tam hetum gratumque nuncium ; auideque intérim » cupio, si tibi non sit molestum, vt argumenta titulosuè singulorum » librorum rccenseas in proximis tuis literis . Reuixit enim in me, ex » que nupcras tuas accepi. pristinus ille ardor erga Philosophiam Carte- » sianam, qui aliquantulùm ab obitu desideratissimi nostri amici defer- » bucrat, cùm noua legendi materies non suppeteret. Sed, vt ingénue » fatear quod res est, illud solum in causa non fuit, sed peculiaria quae- » dam siudia qua: aliù animum auocârunt. Est enim illud rerum pondus, » veritatis pulchritudo, amplitudo ingenij et acumen, Theorematum de- » nique omnium admirabilis ille ordo et consensus in scriptis Cartesia- » nis, vt vel millies lecta non sordescant ; non magis quàm lux solis, » cuius ortum singulis diebus aucs, pecudes ipsique adeo homines gratu- » labundi contemplantur. »

« Nec certè solum lectu iucunda est ha;c Cartesiana Philosophia, sed » apprimè vtilis. quicquid aut mussitent, aut déblatèrent alij, ad sum- » mum illum omnis Philosophiae finem, puta Religionem. Cùm enim » Peripatetici formas quasdam contendunt esse substantiales, quse è po- a tentiâ | materiae oriuntur, quceque cum materiâitacoalescunt, vt absque » illâ subsistere non possint, ac proinde necessariô demum redeunt in potentiam materiœ (cui ordini accensent viuentium ferè omnium ani- » mas, etlam eas quibus sensum cogitationenique tribuunt) ; Epicurei » autem, explosis illis substantialibus formis, ipsi materia2 vim sentiendi » cogitandique inesse statuant; solus, quod scio, inter Physiologos exti- » tit Cartesius, qui substantiales illas formas animasuè materiâ exonas è » Philosophia sustulit, materiamque ipsam omni sentiendi cogitandique » facultate plané spoliauit. Vnde, si principijs staretur Cartesianis, certis- » sima esset ratio ac Methodus demonstrandi, et quôd Deus esset, et

a. Il résulte de ceci que les deux pages retrouvées par Clerselier dans les papiers de Descartes, ont été écrites Jin d'août, au reçu de la troisième lettre de More, du 23 juillet, et avant le départ du philosophe pour Stockholm, lequel eut lieu le i" septembre 1649. Voir la lettre DLXVI ci-après.

b. Nous n'avons point la réponse de Clerselier à cette requête de More. Mais la Bibliothèque Nationale possède à Paris, de la main de Clerselier, un : « Inventaire succinct des escrits qui se sont trouvez dans » les coffres de Mons Descartes après son decedz a Stocholm, en feb, » i65o ». {MS./r. n. a., 4y3o.)

Correspondance. V. Ba

�� �