La Torture aux Pays-Bas autrichiens pendant le XVIIIe siècle/Pièces justificatives/08
VIII.
Procès-verbal de la torture subie à Gand dans le Pijn-Kelder, les 4 et 5 septembre 1780, durant vingt-quatre heures,
par Jean B…, accusé d’avoir assassiné sa femme.
Om dry uren achtermiddag wordt Jan B… in de Pynkamer gebracht, ende aen hem het banxken van de torture aengewesen synde is hem andermael aengeseyt van de waerheyl te seggen… Persisteert.
Ende het vier ontsteken, den halsbandt gespannen ende den ge ontkleet synde door den scherprechter… Persisteert.
Gestelt synde op het scherpexanen voor het vuur… Persisteert.
Den halsbandt aen den verve gedaen synde… Persisteert.
De handen van den verve van achter den rugge met koorden gebonden seynde, ende de beenen ter syde opgetrocken, ende aen de pickels van de pynbanck vastgemaeckt synde, ten dry uren en half, vermaent van waerheyt te seggen, segt te persisteren.
Ten vier uren, heeft gevraegt van een wynig water ende t’selve gedroncken.
Ten vier uren dry minuten, aenroept de bermartigheyt van den Heere en van de H. Moeder Godts.
Ses minuten van den vier uren, segt geschaepen te syn om te moeten lyden.
Vier uren en een quaert, segt dat de rechtveerdigheyt nievers geene plaetse en grypt.
Ses minuten voor den half vyf uren, segt : « Patientie, als de waerheyt niet meer gelooft en wert ».
Vier uren en half vyf minuten, roept naer den B. Antonius ende segt : « Ben ick voor de werelt coupabel, ken ben ick voor Godt niet coupabel ».
Twaelf minuten naer den half vyf uren, segt : « Dat ick het wyveken reden gegeven hadde, ik soude peysen, dat ick de oorsaecke ben, dat sy sulcks heeft gedaen ».
Vyf minuten voor den vyf uren, segt : « Jae, mijnheeren, wat sult gy moeten rekeningen geven » !
Ten vyf uren, segt sedert paesschen niet te biegte geweest te hebben, ende segt de waerheyt geseyt te hebben, ende dat hy nog de waerheyt segt, maer dat sy hem niet en willen gelooven.
Ten vyf uren vyf minuten, vraegt geduerig aen den scherprechter om gesoulageert te syn aen den halsbandt.
Ten vyf urcn seven minuten, segt : « Dicteert mij hoe ick de waerheyt moet seggen ; ick sal het seggen ». Ende repeteert sulcks gedueriglyck, seggende meermaels : « Dicteert myn doodt, ik sal teeckenen ».
Ten vyf uren en half. segt : « D’être juge et d’être barbare, c’est à peu près la même chose ».
Ten ses uren, segt : « Gluckig, dat ick moet lyden sonder pllichtig te sijn ».
Segt : « Si je suis coupable, c’est peut-être pour avoir aimé trop les femmes ».
Ten ses uren en een quaert, segt : « Ick hope, dat sy my hier niet en sullen laten sterven, want ick en hebbe t’sedert passchen niet te bichten geweest ».
Vyf minuten vdor den seven uren, segt : « Dat ick pysde, ick hebbe het wyveken ievers getoucheert, ick soude meer seggen als de waerheyt ».
Ten seven uren, vraegt een weynig water en drinckt het selve.
Ten half acht uren en thien minuten, aen den verw. aengeseyt van de waerheyt te seggen, faute dies dat syne pyne sal verswaert werden, segt de waerheyt geseyt te hebben.
Ten half acht uren twintig minuten, segt : « Ick hebbe van myn leven onder de guarde française geweest ; hadde ick onder het peirde volck geweest, ick soude peysen : myn ziele Godts, sy leeren my hier ryden ».
Ten acht uren twintig minuten, segde den verwe dat de regters hem niet willende gelooven, Godt hem sal bystaen, dat hy maer en leyd om te voldoen aen hunne capricie.
Ten acht uren en half, vraegde den verwe water, spoegh het gegeven water uyt, ende segde het selve geen water te syn. Vroegh voorts een weynigh wyn, t’gone hem gepresenteert synde, heeft het selfde geweygert.
Vyf minuten voor den negen uren, segt : « Alleman mag eten[1] en ick niet, dat gaet wel ».
Ten negen uren tien minuten, segt al grimmende : « Daer en is maer een dingen dat my pyne doet, t’is dat mynen coli[2] te hooge komt » ; seyt voorts : « Al moest de keers acht en veertig uren opsitten, daer en is niet aengelegen, patiencie ».
Segt nog voorts : « Waer syn die heeren die my bekwetst hebben al hadde ik de doodt verdient, dat sy het soude van Weenen afgehaelt hebben, ende nu en kennen sy het gemoet van mynen rechter niet overwinnen ».
Ten negen uren twintig minuten, segt : « Wilde mynen coli niet wal leger doen. Ick sal, mordieu, de pinne in mynen hals steken ; hoe meer pyne, hoe liever ».
Ten negen uren en alf vyf minuten, segt al spottende : « Op Gilleken » !
Quart voor den thien uren, segt : « Sacredieu, Philippe, gy kult my, » ende segt : « Omdat gy myn slinck handt soo gebonden hebt, gy zult, Sacredieu, daervoor kolen hebben », ende segt voorts : « Ick en soude voor my geen gratie vragen, een half quaert maekt d’affaire niet, is t’niet war, Philippe » ? Segt nog voorts : « Philippe, uwe mascarade is geheel wel, mynen vriend, maer sy belet, sacredieu, mynen neuse ».
Ten thien uren segt : « Ick hebbe van myn leven priesterkraegskens gemaekt[3] die, sacredieu, soo ongemackkelyck niet en waeren » ; ende segt tegen den scherprechter, die hem water presenteert : « Gy en sult my niet klooten ».
Ten thien uren en half, segt : « Maeckt myne handen los ; ick sal u iets vertellen mynheeren ».
Hem aengesegt dat hy eerst de waerheyt moet seggen, segt : « Maeckt eerst myn handen los ».
Ten elf uren, vraegt ende drinckt een wynig water ende segt : « Ik en ben in t’cas niet van te konnen pissen, ergo ken mag niet veele drincken ».
Ten elf uren twintig minuten, segt : « Ik sal wat kloppen ; d’heeren en zullen dan geen plaisier hebben van te slaepen ; k'en slaepe oock niet ».
Ten alf twaelf uren, hem aengesegt van de waerheyt te seggen, of andersints dat syne pyne sal verswaert werden, segt de waerheyt gesegt te hebben.
Ten elf uren drie quart, segt : « Philippe, sacredieu, myn handeken ! Ik wensche als gy nu uwe vrouwe kust, ik wensche sacredieu, dat gy haer eenen tweeling maeckt » !
Vraegt een weynig suyver water, tgene hem door den scherprechter gegeven synde, segt : « Mordieu, nu syt gy een eerlyck man ».
Ten twalf uren en half, gevraegt ende gedroncken een wynig water, laet eenige suchten ende segt : « Och Heere » !
Quart voor den twee uren, heelt gevraegt een wynig water ende t’selve gedroncken, ende segt : « Den blixem, dat er my iemant eenen slag op myn backhuys gaeve, k'en soude niet weten wie sulckx gedaen heeft ».
Ten dry uren en alf, geresolveert den verweerdere de beenen en de handen los te doen, ende de selve andermael te binden ende den verweerdere op de pijnbanck te erstellen, soo gebeurt is.
Ten dry uren en half, secht : « Sacredieu, Philippe, gy kont vervloeckt binden ».
Quart voor den vier uren, segt : « Mafoy, mynheeren, daer syn der aen wie hunne kerte (?) soo seer niet en doet als de myne ».
Ten dry uren en half twintig minuten, aen de ve aengesegt dat, indien hy de waerheyt niet en segt, men andermael syne pyne sal verswaeren, segt de waerheyt gesegt te hebben.
Ende geresolveert den sherprechter aen te seggen van de gewigten te doen aen de teenen en de duymen van den ve, t’gene geeffectueert is.
De gewigten aengedaen synde, vraegt der ve : « Philipus, syn dat pataeters » ?
Quaert naer den vier uren segt : « Sulcke tourkens syn nogal goed voor eenen flerecynist ; het sal t’doen uytstrecken ».
Ten vyf uren vyft minuten, geordonneert synde te verswaeren, en het selve door den scherprechter gedaen door het appliqueren aen des ven handen ende voeten vier gewicnten, die segde : « Stucken van seventien en halven souden beter syn » ; en voorts dat hy maer een druppelke schoon water hadde, hy soude content syn, daerby voegende : « Daeruyt sal den regter sien hoe groot myne onnooselheyt is ».
Ten vyf uren vyfthien minuten, speelde den verwe met de gewichten aen handen ende voeten, vroeg water, t’gene hem gegeven synde, hy heeft uytgespouwen.
Ten vyf uren vyf en twintig minuten, vroeg den ve wederom water, ende dronck het selve.
Ten vyf uren en half, vroegt water en spuygt het uyt.
Ten vyf uren en half vyf minuten, segt : « Daer en is gene pyne die gy my te veele kont aendoen ». Segt voorts dat de kroege van Albertus en Isabelle soo straf niet gesteken en heeft als de syne.
Ten ses uren en half, vroegt een wynig kout waler, en spuygt het uyt.
Ten ses uren en half en dry minuten, segt : met en quaertierken te ..... den tydt approcheert.
Ten selven tyde ende thien minuten, vraeght een gelaeseken water.
Vvf minuten voor den seven uren, vraeght een weynigh thé, bel gene hem ghegeven synde, houd het selve…
Ten seven uren thien minuten, vraegt een wynig wyn en drinckt het, seggende : « Ick heb er nog gedroncken, maer hy en was soo straf niet ».
Ten seven uren en half, segt : « t’Is een droef werck op een nuchter maege » ; speelt met syne gewichten aen de vingers, ende segt : « Klockspel », kloppende met de selve gewichten tegen de pynbanck.
Ten negen uren, segt : « Wat is er suyver als een reyne ?… t’ is soo lange doodt te syn ». Segt voorts : « t’ Is elf uren, het vier blaest, t’ elckens als t’ vier blaest, is t’ ure ».
Ten thien uren, vraegt den ve wederom een wynig water.
Ten elf uren, vraegt nog een weynig water en spuygt het uyt.
Ten half twaelf uren, geordonneert ende den scherprechter nog twee gewigten aen den ve aengedaen, te weten aen syne handen ende nog twee aen syne voeten.
Quaert voor den twaelf uren, vraegt ende drinckt een weynig water ende segt : « God loont ».
Segt : «. Mynheers, is er geen gnade voor B… ? ».
Ten twaelf uren, segt : « Wilde dal ick segge dat ick myn vrouwe vermoort hebbe ? ick sal het seggen ».
Vraegt ende drinckt nog een weynig water, vraegt om een weynig aen den hals verwyt te werden, een wynig naer den twaelf uren.
Twaelf uren derthien minuten, vraegt ende drinckt een weynig water.
Quaert naer den twaelf uren, begint te kermen ende segt : « t’ Is wederom gedaen mynheers ».
Half een ure thien minuten, vraegt eene kom bouillon, vraegt oock een weynig suyver water en drinckt wat.
Ten selven tyde ende hem ryspap gepresenteerd synde door den scherprechter, segt : « Doet myn hand los, gy zult my sien eten gelyck een ducxken ».
Quaert voor den een uren, vraegt ende eet eenige lepels rijspap, ende segt : « Ken kan niet meer, maeckt my los, ik zal t’ in dry sloecken op eten ».
Vyf minuten voor een huren, vraeght om wat water te hebben sonder wyn en seght : « God loont de ziele ». Seght voorders : « In gevalle dat er geenen wyn in en is, geeft, ick sal het op u gesontheyt uytdrincken ».
Ten een hure, vraeght om enigh voetsel te nemen ende seght : « Philippe, het en sal soo lange niet meer dueren als het geduert en heeft, gy moet patientie nemen, want ick moet het wel nemen ».
Quaert naer den twee uren, vraegt ende drinckt eenen croes Gendts hier, ende segt : « God loont u », ende roept naer Mynheer Matthys, seggende : « Wy waeren beter in bel Motjen, als het proces van Clifort geeyndigt was » ; daer by voegende : » Dees sal oock haest geeyndigt syn ».
Ten selver ure segbt : « De weirelt speelt haerdig haer kati-rolle[4] ; den procureur d’office van den hoog bailliu heeft werck met den eenen en den procureur van den onder bailliu met den anderen ».
Den tyd van vier en twintig uren van de torture tot de welcke den ve gecondemneert is geworden geexpireert synde, is den ve daervan losgelaeten ende ontslaegen ten presentie als vooren, s’ namiddags ten dry uren en half, den 5 september 1780.
(S.) J.-P. Dewulf.
[Arch. comm. de Gand. Criminele processtukken, portef. ; 213-274.]
- ↑ Le patient fait probablement allusion au repas que les magistrats se font servir au cours de la question. V. l’état de débours pour un repas de l’espèce en 1746 dans P. Claeys, Le bourreau de Gand, sa mission, ses fonctions, ses privilèges, p. 45.
- ↑ Collier.
- ↑ Le patient exerçait la profession de tailleur d’habits.
- ↑ Katerolle signifie dans le patois de Gand : poulie. C’est une allusion plaisante au jeu de bascule hoog en onder baljuw.