Page:Descartes - Œuvres, éd. Adam et Tannery, XII.djvu/523

La bibliothèque libre.
Cette page n’a pas encore été corrigée

Séjour a Egmond 481

moment que les satellites de Jupiter aideraient à la détermina- tion des longitudes, et indiqua ce moyen à Dirck Rembrandtsz ; celui-ci essaya sans succès, mais n'en garda pas moins une vive reconnaissance au philosophe, à qui il était redevable de presque tout son savoir^. Descartes d'ailleurs, bien que d'un abord difficile dans la

» excommunicationis laïae fententias à quà non pofTit abfoivi nifi à S. S. » etiam oblatà facultate S. Pœnitentiariae, ne audeat loqui cum eodem » Galileo de opinione damnatâ circà terrae motum. » (Pages 1 36-13-.) Le i3 juillet i638, même requête et même permission, pour un savant venu d'Allemagne : pourvu toutefois qu'il vienne d'une ville catholique et soit lui-même catholique; ce savant d'ailleurs ne vint pas. (Pages i 38- 1 3g.) Enfin une lettre ayant été remise à Galilée, laquelle portait le sceau des Etats de Hollande, et celui-ci ayant refusé de la recevoir, en juillet i638, le. Saint-Office l'en félicite, le 5 août i638.

a. Cette histoire est ainsi racontée par Dirck Rembrandtsz lui-même, dans un autre ouvrage que sa Nederduytfche AJlronomia. Le passage suivant nous a été signalé, puis communiqué obligeamment par Cor- nelis de Waard :

« Hoe R. Descartes de lenghte vinden wil. Omtrent de felve tijdt [Jin » de 1644) of in 't begin des jaers 1645, doen ben ick ten eerftemael te » fpreecken gekomen met den Edelen wijdtvermaerden Heere Renatus » Descartes, de welcke mij voorgeftelt heeft de hoedanigheyt van de vier » omloopers om Jupiter, en hoe die in korten tijdt haren omloop vol- » brachten, waermede dat men dagelijcks verfcheyden voorwallen foude » konnen foen, hetzy met ontdecken of bedecken, neven 't lighaem van » Jupiter, ofte d'een met d'ander in t' famenkomfte ftaen : waer op dat » men met neerftigh waernemen, haer loop foo bekent foude maecken, » dat men dagh-Tafelen of Ephemerides daer op foude konnen uytreec- » kenen, en dat op een bekende plaetfe : 't welck dan op andere plaetfen » des Aertrijcks waergenomen zijnde, foo foude door 't verfchil defes » tijdts, het verfchil der lenghte vân Ooft en Well bekent wefen. Dit » ailes heeft den felfam Heer met veel Ichoonfchynende redenen tegen » my weten te beveftigen, als oock de groote vereeringh die 'er toe » geftelt Nvas by onfe H. M. Heeren Staten, alfoo dat het my bewogen » heeft om met een groote verrekijcker eenige waernemingen hier op te « doen : 'i welck al met ernft van mij begonnen worde, doch d' uytkomfte » fcheen my van weynigh belangh, gelijck breder te lien is in mijn

  • Nederdiiydtjche AJlronomia, in 't Iclte des achtlten Hooftdeels. » (Des

Aertrycks Beweging en de Sonne Stiljiant.. . met noch verfcheyden Aen- merkingen foo van de vindingh der lenglite van Oojl en Wejl en anders... Amllerdam, Gerrit van Goedefbergh, 1661, p. io2-io3.)

Vie de Descaktes. 61

�� �