Page:Gautier - La Chanson de Roland - 2.djvu/480

La bibliothèque libre.
Le texte de cette page a été corrigé et est conforme au fac-similé.
472
VENIR — VERMEILL

même partout. Notons seulement qu’on dit : 1° « Venger quelqu’un » : Vengez cels que li fels fist ocire, 213. Vengez vos fi(l)z, vos freres e voz heirs, 3411. Li Emperere nos devreit ben venger, 1149. Cf. 1505, 1744, 1951, 2145. — 2° « Venger quelque chose » : Pur venger nostre hunte, 3539. Cf. 2428, 3627, et 3° « Se venger de » : Venger te poez de la gent criminel, 2456. ═ D’après les assonances, il faut lire vengier, etc.

VENIR. Verbe neutre, inf. prés. (Venire), 1019, 1021, 2124, 3081, et au pronominal : s’en venir, 2974. (Dans le sens de s’en aller : Venir s’en volt li emperere Carles.) — Ind. prés., 3e p. s. : vient, 793, 2955, 2117 ; vent, 2203. 3e p. p. : vienent, 2636, 3945 ; venent, 818, 2640, 2645. — Parf. simpl., 1re p. s. : vinc, 3774. 3e p. s. : vint, 162, 627, 955 ; s’en vint, 2784. 1re p. p. : venimes, 197. 3e p. p. : vindrent, 94, 1058, 2976. — Parf. comp., 1re p. s. : sui venut, 2675. 3e p. s., avec un s. s. m. : est venuz, 17, 662, 860, 3838, 3935 ; est venut, 3707, et est venud, 230, 774. Avec un s. s. f. : est venue, 2699, 3652. 2e p. p., avec un s. p. m. : estes venud, 3397. 3e p. p., avec un s. p. m. : sunt venut, 2826, 3239, et sunt venuz, 1592. — Plus-que-parf., 3e p. p., avec un s. p. m. : erent venuz, 3949. — Fut., 3e p. s. : vendrat, 54, 1928, 2103. 3e p. p. : vendrunt, 2911. — Impér., 2e p. s. : ven, 3594. 2e p. p. : venez, 953, 2844, 3326, 3508. — Subj. prés., 1re p. s. : vienge, 2939. 3e p. s. : vienge, 2746 ; venget, 1091, 1744, 2680. 3e p. p. vengent, 1838. — Part. pass., s. s. m. : venuz, 17, 662, 860, 3838, 3935 ; venut, 2675, 3707 ; venud, 230, 774. S. s. f. : venue, 2699, 3652 et (?) 3708. R. s. m. : venut, 1550. R. s. f. (?) : venue, 3708. — S. p. m. : venut, 2826, 3239 ; venud, 3397 ; venuz, 1592, 3949.

VENJANCE. R. s. f. (Vindicantiam.) Mult grant venjance en prendrat l’Emperere, 1459. Quant li Emperere ad faite sa venjance, 3975. On disait donc « prendre » ou « faire sa vengeance ».

VENT. R. s. m. (Ventum.) Orez i ad de tuneire e de vent, 1424. — R. s. m., venz : Veit les tuneires e les venz e les giels, 2533.

VENT. Verbe neutr., 3e p. s. de l’ind. prés. de venir (Venit), 2203.

VENTAILLE. R. s. f. La partie du haubert qui s’attachait sur le menton, sous le souffle même ou le vent de la respiration : De sun osberc li desrumpt la ventaille, 3449.

VENTELET. Verbe neut., 3e p. s. de l’ind. prés. Flotte (Ventellat, et non ventilat) : Par la barbe ki à l’ piz me ventelet, 48.

VER. R. s. m. Sanglier (Verrem) : La destre oreille à l’ premer ver trenchat, 732. Mü. a restitué urs. — S. s. m. : vers, 727. (Même restitution.)

VERAI. R. s. Vrai (Veracum) : Deus nus ad mis à l’ plus verai juise, 3368.

VERGE. R. s. f. Bâton (Virgam) : Plus qu’on ne lancet une verge pelée, 3323.

VERGER. R. s. m. (Viridarium), 11, 103, 159, 501. ═ Lire vergier.

VERGOIGNE. S. s. f. (Verecundia.) Dist Oliver : « Vergoigne sereit grant, » 1705.

VERMEILL. Adj., r. s. m. (De Vermiculum.) Jo vos plevis qu’en vermeill sanc (m’ espée) ert mise, 968. Cf. 1576. — R. s. f. : vermeille, 386, 985. — S. p. f. : vermeilz (sic, par erreur), 2872. — R. p. m. : vermeilz, 999, 3800. — R. p. f. : vermeilles, 950. ═ Il faut observer que cet adjectif s’emploie au neutre, sans substantif : Tut li trenchat le vermeill e le blanc, 1299. Tut li trenchat le vermeill e l’azur, 1557. Il s’agit des émaux ou