Page:La Boétie - Œuvres complètes Bonnefon 1892.djvu/492

La bibliothèque libre.
Cette page n’a pas encore été corrigée

406 APPENDICE juissenl) quid tam exiguis Grœcorum copiis mm vires, sed coustantiam ac fortitudiuem tautam suppeditam censemus, ut tot mwium impetum sustiuerent, tot gentes in uuum collectas fumiereut, quam quod gloria dierum illorwm, nou tam jmgua Grœcorum adversus Persas, quam libertatis de domiuatioue, et tyrarmide, ingenuitatis de immoderata regnandi cupiditate victoria et triumphus fuisse videtur? Iucredibile dictu est, quautam generositatem suorum defensorum auimis inge- ueret, et excitet libertas. » Quod autem quotidiè factitari iu Fraucogallia uostra ceruimus ut homo solus mille civitates pro libidine fœdè couculcet, quis unquam nisi oculatus testis, crederet? Id vero si tcmtum in exteris natizmibus couspiceretur, quis uou potius commentum, quam rem ·ueram esse arbi- traretur? Atqui solus homo est, ille tyranuus : cum quo dimicare, non opus est, satis per se jzrojligatus est, dummodo projœriœ servituti non assentiantur proviuciœ. Nihil ei adimeudum est, uihil duutaxat illi est _ submiuistraudum. Ijisemet ergo est populus qui sese ojëprimi sinit, qui seijasum maucipat, siquidem cum servitutis et libertatis ei datur optio, mmcio libertati remisso servitutis jugum eligit : qui suo malo et detri· meuto subscribit, idque potins sibimet ijzse accessit ac persequitur. Si ·cum aliquo disjzendio etjactura recuperauda esset libertas, mm urgerem : quamquam quid ho-mini charius esse debet, quam sese in mzturœ jus viudicare ? Verumeuinwero nou tantes ab eo spiritus postulo, coucedo ut uescio quam miserè viveudi securitatem dubiœ quietè et beatè viveudi spei prœferat. Quid ? si ut potiatur libertate, ea duutaxat aptauda est? si sola voluutate et voto opus est? An ulla erit gens, quœ eam nimis . caram et paratu dijicilem, ut pote qua: solo desiderio acquiri possit, existimet? quœque ·uoluutati et ·voto parcat, ut id bouum rccuperet, quod pretio etiam sanguiuis redimi deberet ? Profecto sicuti sciutillœ ign-ieu- lus augetur subjecta materia, sed ignis, si ligua non suggerantwr, sponte extinguitur, sic etiam tyramii quo magis extorqueut, eo magis omnia ad exitium vocaut, quo jilura eis erogautur. At si uihil eis supjzeditetur, si suos non geratur, sine dimicatioue, sine ictu, uudi concideut. » Geuerosi homiues ut ojztatum bouum assequantur fericulum nou reformidaut, consulti et jrrudentes laborem nou fiigiüüt : qui verà sunt igucwo cmimo neque mortem opjzetere, nec bouum amissum recuperare uoluut, hic solum cousistuut, ut expectant: aspirandi facultas et oirtus ·ab eis sua igmwia sublata est. Potiundi quidem voluutas, et desiderium illis a uatura iusitum permanet. Ac commimè hoc quidem votum est tum stultis, tum iutelligentibus tivm forti animo jârœditis, tum iguavis, ut omuia quœ adepti, beati ac fœlices, suaque sorte contenti ejîîci possiut, exoptent : in hoc uno defuisse homiuibus natura quodammodo videtur, in expetenda scilicet libertate, quœ tameu adeo pulchrum, et juczmdum bouum est, ut eâ amissâ seusim irrepunt omnia mala, si quœ vero bona adhuc remauent, et supersuut ed corruptâ et depravatâ, servitute omuem wenustatem et saporem simul amittant. » Salam libertatem mm exjzetere homiues ideo videutur, quoniam ea, si exjâetereut, frui liceret : quod perinde est, ac si hoc tautum bonum _ idcirco parare negligereut, quod jbaratu nimis facile sit. » O miseri et iufœlices populi! o natio obstinato animo tuam perni- `