Page:La Villemarqué - Dictionnaire français-breton de Le Gonidec, volume 1.djvu/432

La bibliothèque libre.
Cette page n’a pas encore été corrigée
354
FOR

Le plus fort. Ann trecha. Ce n’est pas moi le plus fort, né Jiét mé ann trec’ha. ioRT, s. ra. L’endroit le plus fort d’une chose. Al léac’h kréva, ann lu krc’ca eu : a eunn drii. C’est ici le fort, hé-mañ eo ann lu kréva.

Fort. Ce en quoi l’on excelle. Krôk ou krôg, m. Taol, m. (/est là son fort, cma enn hé grôk, cma en hé daol. Je connais son fort et son faible, 7né a oar hé vâd hag hé zroiig, mé hen cné enn daou dû, mé a oarbraô dioul-hañ. Fort. Lieu fortilié, forteresse. /i’re, ra Pl. kiéou. lisse retirèrent dans le fort, enem donna a réjofid er c’hré. Il y avait beaucoup de forts ici autrefois, A"«.’- a gréou a ioa aman giccchall.

Fort. L’endroit le plus touffu d’un bois. Ar slañka, al léac’h slañka eûz a eur c’hoad. Fort, odv. Vigoureusement. Kré. Kaer. Slard. GicalL Frappez-le fort, skôil kré ou slard ganl-han.

Fort. L’eaucoup, grandement, très. Kah. Mcûrbéd. Brdz. Gicall. Il est fort grand, bidz meûrbéd eo. Il était fort beau, kaer brdz ca. Je lai trouve fert malade, gwall glañ em eûz hé gavet.

Fortement, adv. Avec vigueur, véhémente. Gant nerz. Gant krévder. Kré. Slard. Kaer. Je lui ai parlé fortement, komzet em eûz kré ou gant ncrz out-hañ.

Forteresse, s. f. Petite place très-fortifiée. Kré, m. Pl. kréou. Gwikadel, f. Pl. gwikadellou. Kaslel, m. Pl. kaslellou ou kestel ou kislilU. Ils ont pris la forteresse, kéméret eo ar c’hré gant hô.

FoRnFUNT, adj. Qui fortifie, qui augmente les forces. A rô nerz. Nerzuz. Fréalzuz. Donnez-lui un remède fortifiant, rôil eul louzou nerzuz ou fréalsuz d’ézhan.

Fortification, s. f. L’action ou l’art de fortifier. Krcradurez ou krévidigez, f. Nerzidigez, f. Fréalzidigez.

Fortification. Ouvrage qui rend une plüce forte. Kré, m. Pi. kréou. Les fortifications sont on bon élat, é doaré vàd éma ar cliréou. Fortifier, v. a. Rendre fort, donner plus de force soit au corps, soit à l’esprit. Kréaal. Part, krééel. Krétaat. Part, krévéel. Nerza. Part. et. En Vannes, nerc’heln. Fréalsi. Part. et. Vous serez obligé de fortifier ce mur, réd é vézô d’é-hoc’h kréaad arvôger-zé. Ceci vous fortifiera le cœur, ann drd-mañ a nerzô, a fréalzô hô kaloun.

Se fortifier. v. réfl. Devenir plus fort. Kéniéroul-nerz. Kréaal ou krévaal. Nerza. Part. el. Fréalzi. Part. et. Il se fortifie à vue d’œil, krévaal ou nerza a ra a-wéldremm. Fortin, s. m Petit fort, petite forteresse. Kréik, m. Pi. k. éouigou.

Fortrait, adj. Fatigué, las. Il se dit du cheval. Skuiz ou skouiz.

Fobtltt, adj. Qui arrive par hasard, inattendu. Darvouduz. JJir’héd. Dic’horloz. C’est un cas fortuit, eunn drd zarvouduz eo, eunn darvoud dic’héd co. Eunn laol mar ligouezeo. FOS

Fortcitement, adv. Par cas fortuit, paf hazard. Dré zarvoud. * Dré chanz. C’est fortuitement que je l’ai rencontré, dré zarvoud eo ounn en em gavet gañt-hañ.

FoRTeNK, s. f. Biens, richesses. Madou, m. pi. Danvez, ra. Trà, f. Gldd, m. Pcadrà, m. 11 n’a pas une grande fortune, n’en dciiz két a vadou brdz. Je ne connais pas sa fortune, na anavézann két hé zanvez. C’est toute sa fortune, hé holl drd, hé holl c’hldd co. U a de la fortune, péadrd en deûz.

Sans fortune, privé de fortune. Dizanvez. JJivadou. Didrd.

Bonne fortune, bonheur. Eûr, f. Eûrvdd, f. C’est une bonne fortune pour lui, eunn eûr, eunn eûrvdd eo évU-hañ.

Mauvaise fortune, malheur. Drougeûr, f. Reûz, m. La raauvaise fortune le suit toujours, ann drougeûr, ar reûz hen heûl hépréd. Fortune. Cas fortuit, hasard, destin. Darvoud, m. Toñkadur, m. Digwéz, m. Cela est dû à la fortune, au hasard, d’ann darvoud eo dlcel kémeñl-sé.

Bonne fortune, avantage imprévu. Talvoudégez ou gounid ou màd dic’héd, dic’horloz. C’est une bonne fortune pour moi, eunndalvoudégez ou eur gounid dic’héd eo évid-oun, eur mdd eo ha na c’hédenn két, ha na c’hortozenn két.

Fortuné, adj. Heureux. Euruz ou cvuruz. Gwenvidik. Ce n’est pas un homme fortuné, un homme heureux, né kéd eunn dén euruz, eunn dén gwenvidik.

Forüre, s. f. Trou fait avec un foret. TouU gréai gañd eur wiméled.

Forlke. Le trou de la clef. Toull ami alc’houez.

Fosse, s. f. Creux large et profond dans la terre Poull, ra. Pl. ou. Toull, m. Pl. ou. La fosse est pleine d’eau, ar poull a zô leiln a zour. Jetez-le dans !a fosse, laolil-héfienn louU. Fos ou foñz, f. Pl. iou. ;Corn.) Fosse entre deux sillons dans un champ. Añt, m. Vl. afitou, et, par abus, aiïc/iou. Vous n’avez pas fait les fosses assez profondes, né két gréât doun awalc’h ann añlou gan-é-hoc’h. Fosse à enterrer un corps mort, tombeau, sépulture. Béz, m. Pl. bésiou. Hors de Léon, bé. On l’a descendu dans la fosse, er béz eo diskennct. Il faudra ouvrir plusieurs fosses, kalz a vésiou a vézô réd da zigeri. Fossé, s. m. Fosse creusée en long pour enfermer quelque espace. Douvez ou douez, f. Pi. douvésiou ou douésiou. Il n’y a pas d’eau dans les fossés de la ville, n’eûz két a zour é douvésiou kéar.

ossÉ. Élévation de terro autour des champs, 

des prés, etc. Kaé, m. Pl. kaéou. Klcûz, m. Pl. kleûzou ou kleûsiou. Enïréguier, kleû. En Vannes, klé. Le fossé n’est pas assez élevé, né két uc’hel awalc’h arc’haé, ar c’hlcûz. Fossette, s. f. Petit creux au menton ou au miliiu de la joue. VouHik, m. Pl. poM//oui(/ou. Toullik, m. V. ToH^^out^ou. Allons jouer à la fossette, déomp da c’hoari pouUik. lia une