Page:La Villemarqué - Dictionnaire français-breton de Le Gonidec, volume 1.djvu/487

La bibliothèque libre.
Cette page n’a pas encore été corrigée

i-ën. Part, gorréct ou gorroel. Hissez les voiles, savil ou (jorroit ar gweliou.

Histoire, s. f. Narration des actions et des choses dignes de ménioire. Récit d’aventures et d’événemenls particuliers. Danével diivarbenn Iraou brudel bràz. Dancvel ou dlanével, f. Pl. dane’vcUou ou diancvellou. Kel ou Jcéel ou kéal, m. Pl. kciou ou Jcéélou ou k’alou ou kélaou. Dnarè, f. Pl. doaréou (Corn.) Gwerséen, f. Pl. gwerséenncu (Yann.) Buez ou buhes, (. Pl. ou. — Anciennement, 6rt(d, f. Pl. wt. Hanez, f. H. Y. — * Ilislor, m. Pl. iou. C’est une histoire amusante, eunn dancvel diduelluz eo. Lisez-moi cette histoire, lennil ar c’hélou-ze, ar werséen-zé d’in. J’ai lu son histoire, lenncl cm cûz hé vuez kc zoaré. L’Histoire sainte, l’écriture sainte. ^Irs/crttur sakr.

Historien, s. m. Celui qui écrit l’histoire. Néb a skriv eunn danèvel-bennàk, eur tverséen-bennd /c, eur vuez-bennâk. Danéveller ou diancveller, m. V. ien. Kélaouer y m. Pl. t’en. Historiette, s. f. Conte de peu d’importance. Kéél’ik, m. Pl. kéélouigou. Danéveliik, f. Pl. danévellouigou.

Historique, adj. Qui appartient à l’histoire. À zeU ouc’h ann danévellou, ouc’h ar gwerséennou. Danévelluz. Kélaoïtuz. Gwerséennuz. Histrion, s. m. Bateleur, baladin, boufîbn, farceur. Farvel ou faroucl, m. Pl. farvelledou farouelled. Furlukin, m. Vl. ed. Trij)er, m. V. ien. Hiver, s. m. La saison la plus froide de l’anné^. Goañ ou goañv, m. En Yannes, gouiañ. Dans les vieux livres, on trouve goa/f (prononcez»). L’hiver sera long, hirévezô ar goañ. L’hiver s’adoucit, habaskaat a ra ar goañ. D’hiver, qui concerne l’hiver, qui appartient à l’hiver. A zaleli eùz ar goañ. A zell ouc h ar goañ. A c’hoan. Goañvek ou goañvuz (M goañ. J’ai acheté des poires d’hiver, per goanvek ou pér goañ cm eùz prend. Donnezmoi mes habits d’hiver, rôU va dUad goanvek ou goañvuz ou goañ d’in.

Hivernage, s. m. Temps d’hiverner. Goañvadur, m.

Hivernal, adj. Qui est de l’hiver. Qui appartient à l’hiver. Goanvek ou goanvuz. Hiverner, v. n. Passer l’hiver. Il se dit en parlant des troupes. Trémenoul argoañ. Goañva ou goafivi. Part. e/. C’est ici qu’ils hiverneront, amañeoé lréméniñ( ar goan, cc’hoanvint. Hiverner, v. a. Accoutumer à l’hiver. Boala diouc’h ar goan. Goafwa ou goafivi. Part. et. Nous aurons de la peine à l’hiverner, hcac’h hor be’zô ocli hé voaza diouc’h ar goan, oc’h hé clioañvi.

S’hiverner, v. réfl. Se faire au froid del’hi-Ter, le braver pour s’y endurcir. En un ober, en em voaza diouc’h ar goan. Il n’a pas pu s’hiverner, n’en detiz kel gcUel en em voaza diouc’h ar goan.

Ho ! inlorjeclion qui sert à appeler et qui raerquft aussi l’admiration, l’indignation, etc. Ho ! Aô-aô.

Hobereau, s. m. Espèce de petit épervier. HOM àog

Splaouer bihan, m. Pl. splaouéred bihan. Hochk. ’Voyez Coche.

Hochement, s. ra. Action de hocher. Horelladur j m. Horcl, m. HeJ ou hejadur, m. Il a fait un hochement de tète, gréât endeâz eunn horel ou eunn hej dlié benn. Hochequeue, s. m. Petit oiseau qui hoche, qui secoue la queue. Kannérezig-ann-dour, f. liélek, m. Pl. ien.

Hocher, v. a. Secouer, branler Horella. Part. et. Heja. Part. et. Ne hochez pas cet arbre, na horellil két, na hejil kéd ar wezcn-zé. Hochet, s. ra. Joujou d’enfant. Clioariel, f. Pl. c’hoariellou. Diduel, f. Pl. diduellou. Il faudrait lui acheter un hochet, eur c’hoariel avé réd da bréna d’ézhan.

Hoir, s. m. En terme de pratique, héritier. Her, ra. Pl. éd. Il a des hoirs, héred en deùz. Sans hoirs, sans héritiers. Dizher. Il est mort sans hoirs, dizher eo marvet. Hoirie, s. f. En terme de pratique, héritagf ", succession. DJ^owez, ra. Hola, interjection pour appeler ou pour arrêter. Holla. Ilulla-la.

Mettre le hola, apaiserdes gens qui se battent, qui se disputent. Lakaal ar péoc’h, lakaal reiz être ar ré en em gann, en em slriv. HoLLANDER, V. 3. Préparer, dégraisser les plumes à écrire. Dilarda ar plûn da skriva. Holocauste, s. m. Sacrifice dans la loi an cienne où la victime était entièrement consumée par le feu. Azcûlidigez cl lézen gôz é péhini é vijélosket holl ann anéval. Loen-loskel m. * Sakrifiz-losk, ra.

En holocauste, entièrement. Enn-holld’ann-holl. Jésus-Christ s’offrit en holocauste à D’ieu son peTC, Jezuz-K risl enem ginnigaz, en em wesllaz enn-hoU-d’ ann-hoil da Z oué héddd. Homard, s. ra. Grosse écrevisse de raer. Légeslr, ra. Pl. éd. Kéméner-vor, m. Pl. Aeménerien-vôr. Kefniden-vâr, f. Pl. kefnid-vôr. Donnez-moi un raorceau de homard, rôid eiinn lamm légeslr d’in.

Homélie, s. f. Petit discours fait pour expliquer au peuple les matières de la religion. Vrézvgen verr, f.

H0. MICIDE, s. m. Celui qui tue un horame. Néb a Idz eunn dén. Lazer, ra. Pl. ien. Lazerdén, ra. — * Munlrer, m. Pl. t’en. H. V. — Homicide point ne seras, lazer ou munlrcr na vézi ou na lazi két.

Homicide. Action de tuer, meurtre. Ldz, m. Lazérez, ra. En Yannes, lachercc’h. Ldzden, ra. — * Munir, m. Pl. ou. H. V. — C’est un horaicidc volontaire, cul ldz iouleg eo. Hommagr, s. ra. Soumission qu’un vassal rend à son seigneur, en terme de féodalité. Gwazoniez, f. — En Galles, gwasanaez. — Vous lui devez hommage, gicazonivz a dléit d’ézhan.

— Rendre homraage, ôber gœazoniez. H. V. Hommage. Respects, civilités. Dércadégez, f. Sévénidigez, f. — Goure hémennou — Olfre ? mes hommages à votre femme, kinnigit ou mennil va sévénidigez dhô krég ou gril va goure’ hémennou d’Ao krég. H. V.