An. 1177.
Grossai.
’f. domina-
ion em.
A.n. 1178.
VITA HENRICI II ANGLliE REGIS.
A teros comprovinciales, qui contra eum cum filiis suis tenuerant tempore guerrse et multa gravamina eis intulit, secundùm quod unusquisque promeruit. Et postea reversus est in Berriam.
Et post festum sancti Martini ipse et Rex Francise convenerunt apud Graszay colloquium habituri de contrôversiis quse vertebantur inter eos de terris et divisis Alverniee. In quo colloquio, convocatis Comitibus et Baronibus Alverniœ, Rex Angliae, volens per eos certificari de jure suo, qusesivit ab eis quod jus prsedecessores sui, scilicet Duces Aquitanise, habebant in Alvernia. Et responderunt totam Alverniam de antiquo jure pertinere ad dominium Ducis Aquitaniœ, excepte Episcopatu [Claromontensi] quein dicebant pertinere ad donationem Regis Francise. Sed Lodowicus Rex Francise nbluit consentire huic definitioni, sed elegit ex parte sua tres Episcopos et tres Barones similiter Rex An-B glise elegit ex parte sua tres Episcopos et tres Barones, ad inquirendum diligenter quis illorum majus jus haberet in Alvernia. Et placuit utrique Régi stare, bonâ fide et sine malo ingenio, dicto et inquisitioni supradictorum duodecim virorum, secundùm praescriptam conventionem superiùs inter illos factam. Itaque finito illo colloquio, Rex perrexit usque Grandem-montem et Audebertus Cornes Marchiae veniens illuc ad eum, coram Archiepiscopo Burdegalensi et Johanne Episcopo Pictaviae, et pluribus aliis tam Clericis quàm laïcis, vendidit praedicto Regi totum Comitatum Marchiae, pro xv [millibus] librarum Andegavensis monetse, et viginti palefridis, sicut in hac subscripta carta Comitis continetur (a). His itaque apud Grandem-montem [gestis], Rex Angliae recepit homagia et fidelitates et ligantias de Baronibus et militibus terrae Comitis Marchiae quam emerat. Et Audebertus Cornes Marchise, acceptâ pecuniâ quam Rex ei C dehuit, cum festinatione recessit. Et Rex Angliae inde recedens, venit in Andegaviam et quia festum Dominicae Nativitatis instabat, ibidem moram fecit. Armo ab Incarnatione Domini mclxxviii (b) Henricus Rex Angliae filius i Mathildis Imperatricis, die Natalis Domini (quae Dominicâ evenit) curiam suam tenuit apud Andegaviam civitatem et convocatis Principibus et Majoribus illius provinciae solemne festum celebravit. Similiter idem Rex Angliae ibidem solemne festum celebravit in solemnitate Paschali. Et post Pascha in Normanniam rediit ; et missis nunciis suis ad Lodowicum Regem Franciae, ab eo impetravit (c) quod ipse Rex Franciae in manu sua et custodia recepit omnes terras suas transmarinas, scilicet Normanniam et Andegaviam, et Britanniam, et omnes alias terras suas, sicut in hoc subscripto continetur (cl). Itaque Henricus Rex Angliae honori suo et regni sui securitati modis omD nibus quibus potuit, providens, Justitias suas et Rectores, de quorum fidelitate et prudentia confîdebat in Normannia et in caeteris terris suis transmarinis constituit. Et quia ad aures ipsius et Regis Franciae pervenerat, quod quœdam gens perfida, quae se Bonos-homines appellari fecerant, in terra Tolosana congregata erat, et quod ipsi christianae fidei contraria prœdicabant et quod multorum animas falsâ praedicatione deceperant noluit in Angliam transfi-etare (quod jamdiu affectaverat) donec per consilium et adjutorium Regis Franciae tales viros, tam ecclesiasticos quàm laïcos, in terram Tolosanam misisset, qui praefatam gentem perfidam, vel praedicatione suâ ad verae fidei coge
(a) « Notum sit tam prœsentibus quàm futuris, » neat. Ne autem mea haec venditio solemniter » quod ego Audebertus Cornes Marchiae, mortuo » celebrata, aliquâ possit in posterum malignitate » filio meo, quem solum habebam haeredem » divelli eam sigillo mco munivi. Actum publicè » devotus propriae voluntatis arbitrio, quia Deo » anno ab Incarnatione Domini mclxxvii mense » in perpetuum voveram dcservire. vendidi to- » Decembri, apud Grandem-montem, prœsenti» tam terram meam et quidquid me jure hsere- » bus Archiepiscopo Burdegalensi et Johanne » ditario contingebat, domino meo Henrico il- » Pictaviensi Episcopo, et pluribus aliis. » lustri Anglorum Régi nullo penitùs reclamante, (b) Hovedenus Qui erat annus vicesimus quartus » imô nullo penitùs existénte qui de jure posset regni Régis Henrici filii Maûldis. » reclamare pro quindecim millibus librarum (c) Ibid. Impetravit ab eo litteras protectionis. » Andegavensis monetae, mihi in integrum apud d) Lodoivicui Rex Franciœ, omnibus ad quosprœ» Grandem-montem persolutis et pro viginti -absentes littera pervenerint, salutem. Noverit uni» mulis et pro viginti palefridis. Firmavi autem » versitas vestra quod nos recepimus in custodiam » fide meâ corporaliter prsestitâ in manu Willielmi » nostram totam terram Henrici Regis Angliae » Burdegalensis Archiepiscopi me domino Regi » karissimi fratris nostri in cismarinis partibus » et haeredi suo4 Pictaviae vel cuicumque dona- » sitam si contigerit eum in Angliam transfretare » verit eam praedictam terram gwarantizaturum » vel peregrè proficisci ita quôd quando ballivi » bonâ fide et sine malo ingenio contra omnes » sui de terra transmarina nos requisierint praes» homines et in tota vita mea me nihil facturum, » tabimus ad ejus terra defensionem et pro» ne([ue maritagio, neque alio quocumque modo, » tectionem, bonâ fide et sine malo ingenio eis » quominùs prsedicta venditio inconcussa perma- » consilium et auxilium. Actum apud Vicenas.
