Page:Thresor de la langue francoyse, 1606, 1, Masset, Aegidius, Nomenclator.djvu/146

La bibliothèque libre.
Cette page n’a pas encore été corrigée
DE MILITARIBVS REBVS CAP. XLIII. 83.

H. Proueder la madera por la guerra

Merere Cicer. æra merere Horap. stipendium merere Cic. stipendia facere Liuio. μισθοφορεῖν μισθοφορεῖσαι μισθοδοτεῖσθαι, μισθόν φέρειν. Thuc. AL. Vmb Gold dienen, dem Herrn dienen vmb Gelt B. Solt verdienen, den Heeren dienen om Gelt oft Loon GAL. Deseruit soulde, ou paye ITAL. Seruir per soldo H. Tomar paga

Meritorium Locus in tabernaculo stpris & adulteriis destinatus.

Militia Cicer. στρατιά AL. Kriegszug, Krieg B. Crijch GAL. Guerre ITAL. Guerra H. Guerra

Militiæ triplex genus apud Romanos fuit : Sacramentum, Coniuratio, & Euocatio.

Militiam Iurisconsulti faciunt & armatam, nempe bello operatorum militum, & palatinam, eorum videlicet, qui munus in republ. principis nomine gerunt.

Missio Suet. Liuio. Dimissio militis. ἀπουσία, quasi absentia. AL. Vrlaub, Erlaubnusz B. Verlof, Oorlof GAL. Gonge ITAL. Licentia H. Licentia

Missio causaria Vlpiano, quæ militiæ laboribus exoluit propter valetudinem, siue ea vera sit : siue simulata. ἀπουσία προφατιχή. AL. Ehrliche Paszport vnd abschiedbrieff B. Eeerlijcke Paspoort, oft Vertreckbrief GAL. Conge honeste, comme par maladie ITAL. Licentia honesta che si da a caso di malattia H. Licentia que tiene el soldado entonces que sta malo

Missio honesta quæ expleta militia tribuitur, vel ante, sed imperatoris consensu. δίχχαια χαἰ ἐπίτιμοϛ, ἀπουσία. AL. Ordentliche vnd fugliche Pasporr B. Rechte Paspoort GAL. Conge legitimement & iustement impetre ITAL. Licentia giusta & legitima H. Buena y honrada licentia

Missio ignominiosa quæ ob delicta sacramento exoluit. ἂτιμοϛ AL. Vnehrlicher Abschied B. Oneerlijck Paspoort, scheldinghe GAL. Conge infame ITAL. Licentia dishonesta H. Licentia feay verguen cosa

Missionum autem in re militari tria sunt genera :

Monomachia duellum Cicer. Singulare certamen. μονομαxία AL. Krieg oder Streit, vnd Kampff von zweyen B. Een Camp GAL. Combat d'homme a homme ITAL. Campo H. Desafio de vno por vno

Naumachia Mart. Suet. proelium nauale Fabio. Pugna naualis. ναυμαxία. AL. Schlacht auff dem Wasser B. Slach te Water oft ter Zee GAL. Guerre sur la mer ITAL. Pugna nauale H. Pelea en la mar

Obsidio Cic. obsessio Eid. πολιορχία. AL. Belegerung B. Belegeringhe, Belech GAL. assiegement, le siege ITAL. Assedio H. Sitio, o cerco

Ocreæ Liuio & Virgil. ocreæ ferreæ Vegetio, tibialia Paulo Iur. & Seruio, Crurum munimenta ferrea. χνημῖδεϛ, προχνημῖδεϛ. Aeliano. AL. Beinschinen B. Scheenplaten, Scheenijsers GAL. Greues, armures de iambes ITAL. Gambiere H. Calcados y antiparas de la pierna

Opima spolia Liuio, quæ dux hostium duci detrahit, vt Verrius voluit : vel, vti Varroni placet, ea etiam quæ manipularis miles hostium duci detraxerit. ἀχροθίνια Philostrato. AL. Ein herrliche vnd kostliche Beut B. Een heerlijcke een costelijcke Buyt GAL. Riche butin ITAL. Bottino copioso & rico H. Mucho robo

Pabulatio Cæs. vbi pabulum iumentis exquiritur. συναγωγή xιλού Halicarn. προνομή Eidem. AL. Futerung B. Voederinghe, Foragie GAL. Fourragement ITAL. Andar per fouragia & pasto H. Buscar pasta

Pelles Cic. (vnde Sub pellibus hibernari.) Scortea tentoria. βαίται Soph. δέρματα. AL. Lederine Zelten B. Lederen Tenten

Phalanx Liuio, Quadrata acies octonis peditum millibus constans, in qua pes pedi, clypeus clypeo, vir viro consertus erat, inuictum agmen & stabile, Macedonum instituto, vt Q. Curtius memorat. φάλαγκ. AL. Zug von acht tausendt Fuszknechten B. Een Heyr van acht duysent voetknechten GAL. Armee de huit mille hommes a pied ITAL. Armata d'otto milla homini a piedi H. Armada de ocho mil hombres a pie

Præda Var. Corpora rerum captarum. λεῖα, ω)φέλεια Polybio, άρπαγή, ἃρπαγμα Iosepho. AL. Raub, Beut B. Buyt, Proye, Roof GAL. Floye, butin ITAL. Butino, roba H. Robo

Præludium pugnæ Cicer. prælusio Plin. Iun. principium pugnæ Virg. lib. 9. προιμιοντῆϛ συμπλοχήϛ. AL. Das Vorfechten, dasz anbegin des Kriegs B. De Proefslach oft Voorslach GAL. L'essay du combat ITAL. Il principio de la batagglia H. Lleuada

Præpilatis hastis obijcere spiculis ludibrium obijcere, auctores ad piaculum noxæ obijcere Liuio. AL. Durch die Spiesz treiben oder jagen B. Door de spiessen jagen GAL. Faire passer les picques ITAL. Far passer le picque H. Mandar a passar las picas

Præsidia Cæs. Milites qui tutelæ ac defensioni locorum imponuntur. φρουροἰ, φρουραί Demosth. φρούριον Thucyd. AL. Besatzung, furnemmer Schirm B. Besettinge, Garnisoen GAL. Garnison


IT. Guarniggione H. Guarnicion

Prætenturæ Marcellino, Stationes militares ante tendentes, quæ hostium insidiis obtenduntur. B. Schantsen

Principia Liuio, Primores, qui in acie primi & principes stant. πρίγχιπεϛ Polybio. AL. Die dapfferesten Manner der Schlachtordnung, die Doppelsoldner B. De Dobbelsoudenærs, die int voorste ghelit ghestelt worden GAL. Les picquiers & les corselets ITAL. Lanze spezzade, i picchiori H. Soldados viejos.

Proelium Cic. conflictus & conflictio Cic. σύναyιϛ, ἡ ἐχ xειρόϛ μάxη Polyb. xειρῶν νόμοϛ Etd. συμβολή Xenoph. συμπλοχή Luciano, σὑῤῥακιϛ. AL. Feldtschlacht oder Streit B. Ein Slach te veldt GAL. Combat, ou bataille au champ ITAL. Combatto, bataglia H. Batalia, pelea

Pugna Virgil. a pugno dicta, quod ante armorum fortique vsum, calcibus, pugnis, & lucta certatum fuerit. μάxη, δηἰϛ, δηῖότηϛ Hom. μόθοϛ. AL. Schlacht, Streit B. Slach, Strijt, Camp, Geuechte GAL. Combat, bataille ITAL. Battaglia H. Batalla, pelaa

Pugna imaginaria Suet. Simulacrum pugnæ ad spectatorum oblectationem præbitum. μάxη ἐσχιαγραφημένη. AL. Anbildung eines Kriegs, een gemachrer Krieg B. Een geheconterfeyte ende ghebootste Crijch oft vechtinge GAL. Bataille conttefaite, faulse, & de ieu ITAL. Battaglia contrafatta per piacere H. Iuego de cannas

Pugna stataria σταδιαῖα, ἡ ἐχ συστάσεωϛ μάxη Herodiano, ἡ συσταδόν μάxη. AL. Bestehende Schlacht B. Stænde Slach, gerechtlijcke Slach GAL. Bataille ferme ITAL. Battaglia constante H. Batalla ferma

Punctim quam cæsim ferire magis Liuius de Hispanis dixit, quod Polybius Romanis attribuit. οὐχ ἐχ χαταφερα=ϛ, id est cæsim, ἀλλ' ἐχ διαλήyεωϛ, id est punctim, μαxαίραιϛ xρῆσθαι. AL. Mit stechen vnd nicht mit hauwen B. Steeckende sonder houwen GAL. D'estoc, non de taille. ITAL. A bella punta non a cotellade H. Herir a est ocadas, sin cruchilladas

Rapina Cicer άρπαγή. AL. Raub B. Roof GAL. Rapine ITAL. Rapina H. Robo

Raptus Cicer. ad stuprum refertur vi attentatum. άρπαγμόϛ, χατά βίαϛ ἀφαίρεσιϛ. AL. Entfuhrung B. Ontvoeringhe, entschæckinghe GAL. Rauissement ITAL. Rapimento H. Arrebaramiento

Recensere exercitum Liuio, lustrare exercitum Cæs. inire numerum armatorum Liuio, ἀπαριθμούν Isocrati, ἐπιλέγεσθαι τοὐϛ στρατιωτάϛ. AL. Musteren, Musterung thun oder halten B. De Knechten monsteren GAL. Faire monstre generalle ITAL. Far la mostra H. Hazer la muestra

Receptus cic. Virg. Locus, quo in tutum se recipit exercitus. Seruio teste. ἀναxώρησιϛ. AL. Zuflucht, Abzug B. Aftoch, Toevlucht, Vertreck GAL. Retraitte ITAL. Refugio H. Retraimiento, lugar de amigos, do el campollega

Sacramentum Seruio, sacram entum militare Plin. Iun. solenne sacramentum Tacito, in quo quilibet miles iurat se non discessurum militia, nisi post completa iusta stipendia : quæ viginti quinque annorum erant. AL. Der Eid B. Den Eedt GAL. Le serment ITAL. Il giuramento, la fede H. El iuramento, la fe

Sacramentum dicere Cæs. Tac. sacramento dicere Liuio, sacramento teneri Suet. iurare in verba Cæs. dare iusiurandum Cicer. ἐπωμόσασθαι ὀμνύειν εἴϛ τινά Plut. in Othone. ὀρχωμοτεῖν. AL. Einem Herrn schweren, oder einem den Eyd thun B. Den Heere sweren, oft een Eet doen GAL. Faire serment ITAL. Far giuramento H. Iurar, o dar el iuramento

Serra proeliari catoni, Velitari velut in crenarum serræ modum, accurrentibus & recipientibus se velitibus. ἀχροβυλίζεσθαι. AL. Scharmutzeln B. Schermutsen GAL. Escarmouche ITAL. Scaramucciare H. Escaramucher

Signa Cic. signa militaria. Hor. vexilla. Cæs. σημαίαι. AL. Panet Fanle B. Banieren, Vanen, Vendelen GAL. Enseignes, banieres, estandarts ITAL. Ensegne, bande, bandere, stendardi H. Benderas AN. Enseigne, gytarne, banner

Signa erecta Spartiano. AL. Fliegende Fandel, auffgesteckte Fandel B. Opgerechte, vliegende Vendelen quæ rei bene gestæ significationem obtinent. GAL. Enseigne depliee ITAL. Ensegne alzate, o spiegate H. Las banderas que buelan

Ligna supina Spartiano, quæ milites imposita humeris gestant, rei iacentis & supinæ indicia. AL. Nidergelassene Fandel B. T'vænken oft t'vendel op de schouderen GAL. Enseigne pliee ITAL. Ensegne piegate & abbassate H. Banderas que se træn sobre las espaldas, y que no buelan

Spolium virg. exuuiæ Eid. Quidquid hosti detrahitur vestium siue armorum. ἀχροθίνιον D. Paulo, λάφυρον Soph. proprie quod viuis dedisctum est, vt σχύλον Hom. quod mortuis. AL. Auszgezogene Kleider vnd Harnisch der Feinden, Raub, Beut B. Buyt, Roof GAL. Destrousse, despouille des ennemis, butin, pillage ITAL. Spoglio, butino H. Despoio

Statio Virg. Locus custodiæ militum deputatus σταθμόϛ. AL. Schaarwacht, Wachtstatt der Kriegszleuth B. Hoefslach, Schærwacht GAL. Le guet, le corps de garde ITAL. Il cuerpo, de