Page:Thresor de la langue francoyse - 1606 - 1 - Nicot.djvu/515

La bibliothèque libre.
Cette page n’a pas encore été corrigée
512 PR PR

A quelque pris que ce soit, Per æqua, Per iniqua, B.

Le premier pris & les encheres, Caput & accessio in vectigalibus, B. ex Cic.

Le pris de l'enchcre, Pretium sectionis. B.

Au commun pris, Pretio translatitio, B.

Le pris en est, On les vend, &c. Pretia ei à denariis XXXV & ad CCCD.

Le pris accroist, Plurimum pretio accedit, Crescit pretium.

Le pris est raualé, Pretium retrò abiit.

Estre à plus haut pris, Pretio antecedere.

Estimer vne chose son pris, Pendere rem suo pondere, Budæus ex Cicerone.

Acheter à moindre pris, Breuiori summa emere, vel minori pretio.

Vendre à vil pris, Vendere paruo pretio aut Vili.

Il l'a eu pour le pris qu'il a voulu, Abstulit quanti voluit, Bud.

Mettre pris, Imponere pretium, Pecunia æstimare.

Mettre à pris, Liceri, Indicare.

S'il y a quelqu'vn qui la mette à plus haut pris, Si existat qui plus liceatur.

Mettre à pris d'argent tout droit, tant diuin que humain, Exæquare pretio omnia iura.

Estre mis à pris, Licere, Indicari.

Mettre trop haut pris à sa besongne, Auarè pretium statuere arti suæ.

Payer le simple pris, Simplum soluere.

Vendre à pris raisonnable & competant, Rectè vendere.

Homme de vil pris, Leuis homo.

Qui est fort à vil pris, Peruilis.

¶ Ce n'est rien au pris de la nostre, Nihil ad nostram.

Il les estime agrestes au pris de soy, Illos præ se agrestes putat.

¶ Pourquoy ont ils esté vendus à si petit pris ? Cur tantulo venierunt.

Il a esté acheté à mon mot, & selon le pris que i'ay mis, Meo pretio emptus est.

Chose qui se donne sans pris, Liberalitas gratuita.

Arrester le pris, Constituere mercedem.

Bailler le pris à vn poisson par dessus tous autres mets, Palmam mensarum alicui pisci tribuere.

Il est d'auβi haut pris que les plus excellentes marguerites ou perles qui soyent, Æquat pretia excellentium margaritarum.

Qui n'est pas de grand pris, Haud magni pretij.

Donner le tiers pris à la, &c. Attribuere tertium locum salici in æstimatione ruris.

Les anciens ont donné le pris aux pres, Primas pratis tribuerunt veteres in agricolatione.

On donne le pris à ceux d'Italie, & les estime on le plus, Potissima nobilitas datur peculiaribus atque vernaculis Italiæ.

Le pris qu'on donne à ceux qui ont eu la victoire, Niceteria niceteriorum.

Emporter le pris & la victoire, Palmam adipisci, Palmam possidere, Accipere palmam, Palmam ferre, Auferre gloriam.

Emporter le pris auβi bien que Hercules, Herculem palma æquare.

Emporter le pris sur tous les autres, Primas ferre.

Ie pense estre vn fait qui emporte le pris sur tous autres, Tum hoc alterum id verò est quod mihi puto palmarium.

Priser & mettre à pris, Pretium facere.

Priser & estimer, Æstimare, Æstimationem facere.

Priser & estimer aucun, Commendare.

Estimer & priser ses amis selon, &c. Pensare amicos factis.

Priser quelqu'vn sur tous les autres, Primas alicui dare, vel palmam.

Tu sçais bien combien ie l'ay prisé & estimé, Non ignoras quanti illum fecerim.

Fort priser & estimer, Magnificare, Magnifacere.

On prise & estime on l'escorce pour faire medecines, Corricis ad medicamenta pretium est.

Laquelle chose ie prise ou estime fort, Quod mihi plurimi est.

Se priser, Mirari se.

Se priser beaucoup, Magnificè se circunspicere.

Se priser peu, Abiicere se.

Se faire priser & estimer, Faire parler de soy, Celebrare seipsum.

Estre prisé & loué, In gloria esse, Honore affici, In numero aliquo haberi, vel esse, In pretio esse, In honore esse apud aliquem,

Authoritatem apud aliquos habere.

Estre le plus prisé, Palmam ferre.

N'estre plus prisé ne hauté d'aucun, Iacere in cordibus.

Estre aucunement prisé & estimé, Haberi aliquo, vel in aliquo numero.

Estre prisé & estimé, Censeri.

Les riches sont auβi prisez que les plus gens de bien, Exæquat omnium dignitatem pecunia.

Ce vin la n'est point prisé hors le pays des Gaules, Consistit authoritas illi vino intra Gallias.

Qui n'est point prisé ne honoré, Inhonoratus.

Estimé & prisé pour sa grandeur, Conspicuus magnitudine.

Choses qui estoyent à priser en Luculle selon l'estimation du peuple, Quæ populari gloria decorari in Lucullo debuerant.

Prisé, Indicatus, Æstimatus.

Les heritages ne sont point prisez, ne de requeste, Iacent pretia prædiorum.

Chose moult prisée, Res antiquæ laudis.

La prise, Indicatio, Indicatus, Æstimatio.

Priseur, Æstimator.

Prison

Prison, De Prensus, syncopé de Prehensus vient de Prins, ou Pris. De Pris vient Prison, le lieu où lon met ceux qui sont Pris, & de Prison, Prisonnier, Carcer, Ergastulum, Custodia, Phylaca, Plaut.

Prisons où sont liez les malfaicteurs, Vincula vinculorum.

Le lieu en la prison où les malfaicteurs estoyent enfermez, Robur.

Estre en prison, In vinculis esse.

Auoir la ville pour prison, Intra pomœria carcer circunscriptus, B.

Faire mettre en prison, Abducere, B.

Faire mourir en prison, Reatu diuturno inter custodias enecare, B.

Menacer d'enuoyer en prison, Comprehensionem corporis inhibere, Bud.

Deliurer de prison, Aliquam ex custodia eripere.

Estre deliuré de prison, Emitti è custodia.

Mener en prison, Ducere in custodiam.

Mettre en prison, Dare in custodiam, In custodiam tradere, Condere in carcerem, Mandare vinculis.

Mettre aucun en prison, & le garder, Asseruare aliquem in carcerem.

Faire prison priuée, Priuatis custodiis asseruare, B.

Estre detenu en prison, Custodiis retineri arque seruari.

Tenir prison fermée pendant qu'on se defend, Causam dicere ex vinculis.

Tenir prison iusques à plein payement de la chose iugée, Nexum inire, quoad iudicato paritum sit, B.

Tenir en prison In vinculis vel custodia habere.

Ouurir les prisons, Ergastula soluere.

Le remede d'euiter la prison, Perfugium carceris.

Prisonnier, Custodia clausus, Captiuus.

Enferrer les captifs & prisonniers, Catenas captiuis indere.

Mener quelqu'vn prisonnier en son triomphe, Ducere aliquem in triumpho.

Mener & charier les prisonniers à Rome, Captiuos Romam deportare.

Regarder le nombre des prisonniers, Captiuos recensere.

Les charges & informations & confessions d'vn prisonnier, Elogia.

Prisonniers, ou adiournez à comparoir en personne, eslargis, Rei vadati, Bud.

Adiournez à comparoir en personne par ordonnance de la Cour, & arrestez prisonniers par la ville, Accitu Curiæ in vrbe retenti, B.

Qui a esté autresfois prisonnier pour quelque grand cas, Reus aliquando lege publici iudicij interrogatus, B.

Cercher tousiours sur vn prisonnier quelques nouuelles charges, Indagine criminum reos delatos circundare, Bud.

Les cas dont le prisonnier est chargé, sont grans, Reus criminum inuidia magnopere laborat & penè oppressus est, Bud.

Prisonniers chargez de grans cas, Rei nobiliores, B.

Confronter à vn prisonnier, ou autre accusé, les tesmoins qui le chargent, Reum coràm arguere, B.

Les prisonniers de la consiergerie, Rei palatini, B.

Constituez prisonniers, Comprehensi, B.

Prisonniers de Cour d'eglise, Custodiæ pontificiæ, Rei detrusi in Acheruntem custodiarum in carcere pontificio, B.

Demander vn prisonnier à donner, Reum exposcere, deposcere, deprecari, B.

Demander le renuoy d'vn prisonnier, Reum exposcere vel deposcere ad iudicium vel ad pœnam, B.

Despecher les prisonniers, Custodias exhaurire, Custodiis producendis & carceri exhauriendo munus facere, Coire ad custodias recognoscendas & iudicandas, B.

Eslargir vn prisonnier par la ville, Comperendinatum reum intra pomœria circunscribere, B.

Prisonnier eslargi par la ville, Reus cui custodia sui intra pomœria est permissa, Reus intra pomœria comperendinatus, B.

Prisonnier eslargi par la ville moyennant caution, Reus intra pomœria custodiæ suæ satisdato commissus Bud.

Prisonnier eslargi, Reus ampliatus, B.

Prisonnier eslargi à cautions, Reus validus authoratus & sponsoribus, B.

Prisonnier eslargi à sa caution à la suite du conseil, Reus ad Curiæ prætorianæ comitatum suæ fidei creditus, B.

Prisonnier eslargi pour venir comparoir en l'estat à la Cour, Reus comperendinatus ad viam ad Curiam, B.

Prisonnier eslargi par tout, & ses cautions deschargées, Reus qui sibi & validus plenum commeatum absolutúmque abstulit, B.

Prisonnier de guerre, Iure belli captiu, In que omne ins belli exercere fas est, Et est à la mercy de celuy qui la prins, Seruus belli iure.

Prisonnier de guerre laissé aller sur sa foy, A quo nullum aliud fidei pignus, quam vt iuraret se rediturum, acceptu est, Liu. lib. 22.