Słownik etymologiczny języka polskiego/a

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
<<< Dane tekstu >>>
Autor Aleksander Brückner
Tytuł Słownik etymologiczny języka polskiego
Wydawca Krakowska Spółka Wydawnicza
Data wyd. 1927
Miejsce wyd. Kraków
Źródło Skany na Commons
Indeks stron
Strona w Wikisłowniku Strona w Wikisłowniku

a, spójka, jak i; obie wymieniają się w złożeniach: aza lub iza, ali lub ili (ruskie), ażeby (aby) lub iżby, bez różnicy znaczeniowej; stawiamy też jednę lub drugą przed pytajnikami: a co? lub i co? Z czasem przyjęło a odcień przeciwieństwa (lekkiego): ty a on. Wszystkie spójki (z nielicznemi wyjątkami, słownemi: jeśli, wiem, by; imiennemi: lub) są przypadkami dawnych zaimków i znaczą pierwotnie ‘to’, ‘tak’; powoli dopiero różniczkuje się ta ich ogólnikowość, p. ta. Wszystkie ulegają skupianiu, od dwu do pięciu, bez zmiany znaczenia: albowiem (cztery spójki) znaczy to samo, co samo bo lub wiem. a występuje w przelicznych złożeniach, p.: , acz, ale, ali, alić, aliści; ani, ano, (z a ono ściągnięte, dawniej an = ‘a on’, ana = ‘a ona’), anuż, asi, ato, atoli, awo, aże, .
Prasłowo; tak samo u innych Słowian (na Rusi tyle co: lecz, ale, co i my naśladujemy: »nie w Warszawie a w Petersburgu«, zamiast: lecz, ale). Litew. o, indyjs. āt ‘potem, to, tak’ (t. zw. ablativus od pnia zaimkowego); brak w innych językach aryjskich (europejskich).