Słownik etymologiczny języka polskiego/chcieć
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
chcieć, chcę, chciał, chcenie, zachcianka, chciwy, odechcieć się, zachciało mu się. Języki zachodnie (czeski, łużycki, załabski: cę, ‘chcę’, tiech = chciech, ‘chciałem’) używają tego czasownika wyłącznie z półgłoską między ch a t; tak i na Bałkanie, szczególniej w urabianiu czasu przyszłego: bułg. szte ostana, ‘zostanę’, serbskie će; jest i w cerkiewnem: chŭsztą, wyjątkowo w ruskiem po narzeczach (małoruskie chtity). Ten sam pień w formie z o, rus. chotiet’, choczu, cerk. chotěti, chosztą, serb. choću, słowień. choczem. Ślady tego o i u nas istnieją aż do 16. w.: chociał, w kazaniach świętokrzyskich, »choceszli mą łaskę mieć«, w najdawniejszem Dziesięciorgu rymowanem (z 14. wieku); do dziś ocalało w przysłówku choć, chociaż (dawniej chociaj; tak samo rus. chotia, chot’, gdy małoruskiemu chocz, chocz ne chocz, ‘czy chcesz, czy nie chcesz’, narzeczowo nasze choc odpowiada), por. czeskie chotie, ‘chcący’; prasłowiańskie chot’, ‘kochanek’, ocalało u Czechów jako nazwa ‘oblubieńców’ i ‘małżonków’. Jest to litew. ketēti, ‘zamierzać, chcieć’, z pierwotnego sket-. P. chęć i chuć.
