Słownik etymologiczny języka polskiego/czyn
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
czyn, czynić; uczynek, uczynny, czynny, czynność, przyczynić, przyczyna, przyczynowość, czyniać (to przejęli Węgrzy, csinal w 16. i 17. wieku), czyniwać. Dziś czyn ‘dzieło’, ale dawniej ‘sposób’, ‘to, co do czegoś należy’, ocalałe w dzisiejszem naczyniu; gdy to jednak kuchenne tylko, oznaczał czyn ‘zbroję’ i ‘warsztat’, a więc czyn, czynowaty jeszcze w psałterzu i biblji w tem znaczeniu: »tym czynem« (»tym sposobem«, Leopolita), »złamie czyn« (»zbroję«, w obu psałterzach), czynowaty, ‘uzbrojony’. W cerk. czin jeszcze wręcz ‘porządek’, cziniti, ‘urządzać’, ‘ustawiać’, ‘działać’, stąd rusk. czin, ‘urząd’, czinownik, ‘urzędnik’; u Serbów czini i ‘czary’, a cziniti o ‘garbowaniu skór’ i o ‘wianiu zboża’. Rzeczownik *keinu- (osnowa na -u, por. czynowaty, czynownik), prasłowo; brak go w lit.; pień czi z *kei-, ind. czinoti, ‘zbiera’, ‘układa’, czi-ti- i czaja, ‘warstwa’, kāja-, ‘ciało’, awest. czajeiti, czinwaiti, ‘wybiera’, grec. poie-ō, ‘czynię’ (stąd poeta, poezja, właściwie ‘czyn’, por. składacz, dawną naszą poety nazwę).
