Słownik etymologiczny języka polskiego/rzecz
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
rzecz, pierwotnie ‘mowa, słowo’, od rzekę z samogłoską wydłużoną, cerk. rěcz; przeszło, jak i u innych Słowian, na znaczenie ‘rzeczy’ (łac. res, niem. Sache) i pierwotną ‘wiec’ wyrugowało; rzecz w tem naszem znaczeniu zapisano już w 9. wieku (w żywocie Metodego). Co k rzeczy jest, lub do rzeczy (nie od rzeczy), nazywamy grzecznem lub dorzecznem; we złożeniu przeczącem: niedorzeczny; grzeczność, ugrzeczniony; przyimkowe k zdźwięczniało w g, jak we gwoli ze k woli. W dawnym języku rzecz ‘sposób’, więc: »nocną (lub chąziebną, lub korzystną) rzeczą kraść (szkody czynić)« w rotach 15. wieku stałe; »domowa rzecz« tyle co ‘sprzęty’; w biblji rzecz tylko ‘mowa’: »usłyszał pan głos rzeczy waszych«, »mówił tymi rzeczami«, »jednego języka a rzeczy jednostajnej« (»słowo«, Leopolita). Wedle oczywisty (p. oko) urobiono i rzeczywisty.
