Page:Bayle - Dictionnaire historique et critique, 1820, T15.djvu/91

La bibliothèque libre.
Le texte de cette page a été corrigé et est conforme au fac-similé.
83
ZOROASTRE.

la Terre-Sainte, etc., avait été imprimée à Strasbourg apud Petrum Olipionem, dès l’an 1532. Gesner n’a point connu cette édition-là.

(C) Il dit.... qu’il a composé son ouvrage de la Scandinavie sur les Mémoires qui lui avaient été communiqués pendant qu’il était à Rome. ] Voici un morceau de sa préface : je le tire de la Bibliothéque de Gesner au feuillet 368. Ego qui de locis septentrionalibus, veteri historiæ incognitis, commentarium editurus sum, atque ita ut illa loca rebus his, undè regiones beatæ dicuntur, affluentia sim ostensurus, ut hæc planâ fide apud auditorem reponam, necessariò quoque præfabor quibus auctoribus constet susceptum opus. Romæ dùm essem, fuerunt in urbe continuo tempore duo archiepiscopi Nidrosienses regni Norduegiæ, prior quidem gente Danus, etc. Post hujus mortem substitutus ei Olavus Romam venit, quem frequenter conveni, et didici reliqua Norduegiæ, quanta tradi ab nn potuerunt. Gotham verò, Sueciamque, et Finlandiam, supraque has ad Boream laponiam extensam, sed etiam Gronlandiæ Chersonesum et insulam Tylen accepi à reverendis episcopis, Johanne magno Upsaliensi, et Petro Aorosiensi Gothis, tunc in urbe privatis amicis, et mecum conjunctissimè conversatis. Et quidem Upsaliensis in commentario Schondiæ scribendæ anteà fuerat, permiseratque id censuræ nostræ, etc.

(D) Un ouvrage qu’il fit à Rome en faveur d’Érasme, contre Stunica. ] Il a pour titre : Libellus Jacobi Ziegleri Landavi Bavari adversùs Jacobi Stunicæ maledicentiam, pro Germaniâ. L’imprimeur Frobénius en dit ceci : Commodum à Româ missus est libellus Jacobi Ziegleri Landavi Bavari, quo promittit perpetuam rerum gestarum seriem ex quatuor Evangeliis contextam, et obiter Stunicam pro ipsius dignitate tractat... Videtur hic Landavus homo multæ reconditæque lectionis, ingenio festivo, magno judicio, stilo non neglecto, denique toto pectore Germanam spirans indolem.

(E) Ce qu’il fit sur l’astronomie n’est pas mauvais. ] On publia à Bâle, en 1536, in-4o, son livre de Constructione solidæ Sphæræ, cum scholiis in opusculum Procli de Sphærâ, et de canonicâ per Sphæram Operatione, et de hemicyclio Berosi memorato à Vitruvio[1]. Adjunctis Arati phænomenis Græcis, cum Commentariis Theonis. Son Commentaire sur le second livre de Pline, quo difficultates Plinianæ, præsertim astronomicæ, omnes tolluntur : item organum quo catholica siderum, ut apud Plinium est, mirâ arte docetur, fut imprimé à Bâle l’an 1531. Jacques Milichius en parla honorablement dans la préface d’un livre qu’il fit imprimer sur ce sujet l’an 1534, in-4o.[2]. Extant, dit-il[3], in hunc librum (secundum Plinii) Cigleri, hominis docti, Commentarii, eruditè et subtiliter scripti, sed neque integrum librum interpretantur, et à scholarum consuetudine nonnihil recedunt. Quare spero eum boni consulturum esse, quòd amicis morem gessi, qui mihi autores fuerunt, ut hæc ad utilitatem juventutis collecta ederem. Adeò enim nihil de ipsius existimatione detraho, ut libenter profitear, me ab ipso sæpè adjutum esse.

  1. Lib. IX, cap. IX.
  2. Le père Hardouin, Præf. in Plinium, marque cette édition : je ne l’ai point vue, ni celle de 1538, Halæ Suevorum, in-4°., marquée par Gesner ; mais j’ai vu celle de Francfort, 1543, in-4°., et celle de Leipsic typis Wœgelianis, 1573, in-4°.
  3. Jacobus Milichius, Præfat Commentarii in II librum Plinii, folio A, quintâ editione, Lips., 1573.

ZOROASTRE, en latin Zoroastres, roi des Bactriens, fut vaincu par Ninus, et a passé pour l’inventeur de la magie (A). Eusèbe pose sous l’an 7 d’Abraham cette victoire de Ninus, et il y a bien des auteurs qui font Zoroastre beaucoup plus ancien. Quelques-uns aussi le font beaucoup plus moderne ; tout est plein de variations sur ce chapitre de l’histoire de ce fameux personnage (B), et l’on ne s’accorde guère mieux sur le reste. Ainsi mes lecteurs ne doivent s’attendre qu’à trouver ici un ramas d’incertitudes et de con-