Page:Descartes - Œuvres, éd. Adam et Tannery, III.djvu/716

La bibliothèque libre.
Aller à la navigation Aller à la recherche
Cette page n’a pas encore été corrigée

704 Correspondance. i, =06-507.

trouvait-il également en français ou bien Clerselier en aura-t-il fait une version sans le dire? Il est difficile de se prononcer sûrement, quoique la seconde hypothèse paraisse la moins probable. D'autre part, il est assez douteux que la minute latine ait été, dans ce cas particulier, employée pour l'édition d'Amsterdam. Cependant, comme le fait reste possible, nous croyons devoir reproduire ici le texte de cette édition, puisqu'il a quelque chance de représenter une rédaction de Descartes, tout aussi bien que le texte français donné dans le corps du volume.

Quod ad liberum arbitrium, prorfus fentio cum R. P., atque, vt fententiam meam clarius explicem, velim, primo, notari indifferentiam mihi videri proprie fignificare ftatum iftum in quo voluntas reperitur, cùm illa non fertur, vUâ cognitione veri aut j boni, ad 5 partem vnam potius quàm ad aliam ampledendam ; illamque hoc fenfu fumpfi, vbi dixi iiifimum libei'tatis gradum in hoc confijlere^ qiiod pojjimus nofmet delermi- nare ad res eas, ad quas fiimiis prorfus indifférentes. Sed forfan, per indifferentiam, alij intelligunt pofitiuam 10 hanc, quâ pollemus, facultatem determinandi nos ad contrariorum alterutrum, hoc eil ad profequendum aut fugiendum, ad affirmandum aut negandum vnum idemque. Atque hîc dicam me nunquam negaffe quin pofitiua haec facultas effet in voluntate. Contra enim i5 exiftimoeamadeffe,non folum quoties voluntas déter- minât fe ad iftud genus adionum, in quibus nuUo ra- tionis pondère in vnam partem potius quàm in aliam partem inclinatur, fed etiam in omnibus eius alijs adionibus : ita vt voluntas nunquam fe determinet, 20 quin illam exerceat ; eoulque vt, etiam cùm euidentif- fima aliqua ratio nos ad aliquid inclinât, licet, mora- liter loquendo, vix poffimus contrarium facere, tamen, abfolute loquendo, poffimus. Eft enim femper nobis liberum abftinere a profequendo aliquo bono quod fit 25

�� �