Page:Plotin - Ennéades, t. II.djvu/296

La bibliothèque libre.
Le texte de cette page a été corrigé et est conforme au fac-similé.
246
TROISIÈME ENNÉADE.


du repos ; aussi est-il supérieur à ces deux choses[1]. Le second principe se rapporte au Premier par son mouvement et par son repos : il est l’Intelligence, parce que, différent du Premier, il dirige vers lui sa pensée, tandis que le Premier ne pense pas[2]. Le principe pensant est double

    qui motus quidam est a potentia intelligendi ad verum intelligibile tanquam bonum. » (Ficin.)

  1. Le Mouvement et le Repos sont pour Plotin deux Genres de l’être. Voy. ci-dessus, p. 174.
  2. Le P. Thomassin cite cet alinéa dans ses Dogmata theologica (t. I, p. 96). Il ajoute que toute cette théorie de Plotin sur les Genres de l’être, et sur l’Un supérieur à l’Intelligence divine, a été introduite pour la première fois dans l’enseignement de la théologie chrétienne, avec les corrections nécessaires, par Euloge, archevêque d’Alexandrie, dont Photius a analysé les homélies dans sa Bibliothèque (230) : « Ne quis tamen nobis succenseat quod hæc philosophica dogmata hic narrare aggressi simus. Proferendus nobis est Eulogius Alexandrinus archiepiscopus, idemque priscæ Græcorum Patrum Theologiæ callentissimus, qui hæc omnia Christianæ scholæ intulit et consecravit. Sic enim ille Deum unum trinumque, Patrem et Filium et Spiritum sanctum, jubet a nobis, qua tas est cogitari, ut sit supra ipsum esse : « Aliud est esse supremæ Trinitatis, aliud nostrum. In Trinitate ens est supra esse, τὸ ὄν ὕπερ τὸ εἶναι. At nostrum esse neque proprie ens est. » Rursus ubi Theologi aiunt Deitatem unam esse, ut Mentem, id accomodate ab iis dici ad generationem Verbi quoquo modo declarandam. Nam accuratior sententia est Deum esse supra montem : « Quando autem Theologi divinam naturam unum quid esse prædicant, ut mentem, id propter solam divinam impatibilemque Verbi generationem feciunt. Nam recta piaque sententiu Divinitatem supra naturam mentis collocatam pie asserit. Quibus autem ducti rationibus Theologi supra naturam mentis constituant, id Eulogius statim aperit : quod identitas, alteritas, motus et status naturam mentis seu corollaria quædam consequantur, quæ ab unitate et simplicitate Dei aliena sunt : « Identitas enim in mente spectatur, itemque alteritas, motus et status. Nec enim omnino caret duplicitate. Et status quidem propter essentiæ identitatem spectatur in ea ; alteritas autem et motus propter spontaneam vim et operationem, etc. Quod noscitur a seipso, jam non unum, sed veluti duplex consideratur, etc. »