Petit Cours primaire d’Esperanto/Préliminaires
PRÉLIMINAIRES
PRONONCIATION ET ACCENTUATION
Sommaire : L’alphabet, les voyelles simples, les consonnes, les chuintantes, les nasales, l’accent tonique.
1. — L’alphabet, les voyelles simples.
L’Alphabet espéranto se compose de 28 lettres. Ce sont : a b c ĉ d e f g ĝ h ĥ i j ĵ k l m n o p r s ŝ t u ŭ v z
Remarquez que les lettres q w x y n’existent pas en espéranto.
Toutes les lettres se font entendre dans la prononciation. Il n’y a pas de lettres muettes.
Les voyelles a o i, se prononcent comme en français.
e = é ; u = ou ; ŭ est un u bref qui forme diphtongue avec a et e et donne aŭ eŭ (prononcez aŭ eŭ d’une seule émission de voix).
Mots. — Te-o-ri-o, tra-ir-i, par-ti-o, ba-la-i, ki-al, ali-a, i-al, kri-i, fa-mi-li-o, ne-ni-a, fe-i-no, ki-e, ek-za-men-i, mi-en-o, sur-tut-o, flu-e, bru-i, na-tur-a, ku-ir-i, ku-ri-oz-a, bi-er-o, ru-in-o, tro-uz-i, aŭd-i, bal-daŭ, aŭ-gust-o, aŭs-kult-i, laŭd-i, leŭ-te-nant-o.
Phrases. — Leono estas besto. — Rozo estas floro. — La rozo apartenas al Teodoro. — La suno brilas. — La patro estas sana. — La libro estas sur la tablo. — La mano de Ludoviko estas pura.
2. — Les consonnes.
Les consonnes b d f k l m n p r t v z se prononcent comme en français.
En outre, c = ts ; g est toujours dur comme dans gare ; h est toujours aspiré ; j se prononce comme ill dans taille ; s se prononce comme en français, mais toujours avec le son dur et sifflant, comme dans sur.
Mots. — Certa, generalo, homo, fajro, pasi, jaro, patroj, salti, donaco, cigaro, leciono, facila, stacio, mano, spegulo, legi, logi, halti, helpi, honesta, hieraŭ, hejmo, laŭdo, januaro, amaso, forgesi, scii, Eŭropo.
Phrases. — Diru al la patro, ke mi estas diligenta. — Mi parolas pri leono. — Jen estas la pomo de Petro. — Venu kun la patro. — Antaŭ la domo staras arbo. — La birdoj flugas. — La knabo forpelis la birdojn. — La leciono estas facila. — La lingvo internacia estas belsona. — Citrono estas frukto. — Kiu volas legi ?
3. — Les chuintantes.
Les chuintantes sont des consonnes qui se prononcent avec un chuintement dur ou doux, comme ch et j en français. En Esperanto elles sont surmontées d’un accent circonflexe. Ce sont : ĉ=tch comme dans tchèque ; ĝ=dj comme dans adjoint; ĵ=j français ; ŝ=ch français ; ĥ, très rarement, employé, est l’h très aspiré, un r doux, de la gorge.
Mots. — Ĉerpi, ĝardeno, ĵeti, ŝafo, ĥemio, ĉar, riĉa, sufiĉa, ĉirkaŭ, ĉagreno, ĉevalo, ŝipo, ŝlosilo, ŝtono, poŝo, vilaĝo, juĝi, ĝoja, ĵurnalo, fluidaĵo, larĝa, moŝto, Ĥino, paŝti, preĝi, viŝi, rostaĵo, puŝi.
Phrases. — Sur la fenestro kusas krajono. — La ĉielo estas blua. — Jen estas la ĉapelo de la patro. — Mi gustumas per la buŝo kaj flaras per la nazo. — La ĵurnalo estas ĉiutaga. — Ĵaŭdo estas tago amata de geknaboj. — La preĝejo estas bêla. — La ĥolero estas kruela malsano. — Ni sidas ĉirkaŭ la tablo. — La ĉevalo kuras rapide. — La vojo estas larĝa.
4. — Les nasales.
Puisque toutes les lettres se prononcent, l’Espéranto n’a pas de syllabes nasales comme le français. Ainsi on=onn’ ; om=omm’ ; un=ounn’ ; um=oumm’ ; in=inn’ ; im=imm’ ; en=enn’ ; em=emm’
Mots. — Tondro, kompreni, fonto, lundo, dum, simpla, laŭdinda, sento, embaraso, anstataŭ, blanka, centimo, trinki, hirundo, instruisto, kanti, kliento, kontenta, atenta, rekompenci, prunti, cent, sankta, respondi, rakonti, vintro, printempo.
Phrases. — La infano ne ploras plu. — Mi vidas vian onklinon. — Mi amas mian patron kaj mian patrinon. — De la patro mi ricevis libron, kaj de la frato mi ricevis plumon. — En la tago, ni vidas la helan sunon, kaj en la nokto ni vidas la palan lunon kaj la belajn stelojn. — Blanka papero kuŝas sur la tablo. — La fralo estas en la ĉambro.
5. — L’accent tonique.
En Esperanto, l’accent tonique porte toujours sur l’avant-dernière syllabe du mot. Il importe beaucoup de ne pas le négliger pour conserver à la langue toute son harmonie.
Cependant, sous prétexte de faire bien entendre l’accent tonique, il ne faut pas escamoter la dernière syllabe.
Mots. — Adepto, adreso, baleno, bicikleto, ĉiutaga, decidi, ekdormi, dormoĉambro, episkopo, feliĉa, fingro, fiŝo, gazeto, ĝemi, gratuli, hundino, hieraŭ, instruado, kontraŭ, kontraŭdiri, kunvojaĝanto, ludo, matenmanĝi, ofendi, okazi, parto-preni, privilegio, radio, respubliko, simpleco, somero, tradukisto.
Phrases. — Simpla, fleksebla, belsona, vere internacia en siaj elementoj, la lingvo esperanto prezentas al la mondo civilizata la sole veran solvon de lingvo internacia ; ĉar, tre facila por homoj nemulte instruitaj, Esperanto estas komprenata sen peno de la personoj bone edukitaj. Mil faktoj atestas la meriton praktikan de la nomita lingvo.
6. — Remarques.
1o. — Ne pas confondre i (voyelle) et j (consonne). Le mot iam se compose de deux syllabes et a l’accent tonique sur l’i ; le mot jam ne forme qu’une syllabe et l’accent tonique est sur l’a.
2o. — Il est bon de rouler les r, pour ne pas confondre le son de r avec celui de ĥ qui est un r doux de la gorge.
3o. — La combinaison gn se prononce toujours comme dans le mot gnome et jamais comme dans le mot signe
4o. — L’ensemble sc est un peu difficile à prononcer au début ; il se rencontre cependant dans certains mots composés français comme Ouest-ceinture. Pour s’y habituer lire d’abord les mots commençant par sc en les faisant précéder d’un mot finissant par une voyelle sur laquelle on appuiera l’s pour le séparer du c. Ainsi on lira mi scias ainsi : mis-cias.
Mots. — Ie, je. ia, ja. iu, ju. ies, jes. io, jodo. signo, sinjoro. pruno, prujno, pugno, puno. signalo, konjako. regno, regi, reĝo. mano, Manjo, manio. rano, ĥano, ano. oro, horo, ĥoro, koro. rolo, ĥolero, kolero, oleo.
Phrases. — Mi scias, ke la scienco estas fonto de feliĉo. — La reĝo portas la sceptron. — La sciuroj estas ĉarmaj bestetoj. — Vero kaj scienco estas fratoj. — La unua akto de Hamleto konsistas el kvin scenoj. — Se la filo scius, se la avo povus. — Bonan tagon sinjorino, via alveno estas favora signo. — Je la tria horo mi estos ie, kie vi ne povos trovi min. — Ju pli iu pripensas, des pli ofte li hezitas.
- ↑ Le maître lira lui-même chaque mot ou chaque phrase ; puis il fera lire les élèves collectivement d’abord puis individuellement. La plupart de ces phrases, ainsi que celles des lectures suivantes, sont tirées de l’Ekzercaro du Dr Zamenhof. Elles constituent des exercices de lecture et elles ne pourront être traduites qu’à titre d’exercices de révision, à partir de la 15e leçon. Lire de suite le paragraphe 5, sur l’accent tonique.