Page:Descartes - Œuvres, éd. Adam et Tannery, VIII.djvu/55

La bibliothèque libre.
Cette page n’a pas encore été corrigée

ig-ao.

��Pars Prima.

��2 5

��10

��i5

��ao

��35

��3o

��fubftantia cogitans creata, fub hoc communi con- ceptu intelligi, quôd fint res, quac folo Dei concurfu egent ad exiftendum. Verumtamen non poteft fubftan- tia primùm animadverti ex hoc folo, quôd fit res exi- ftens, quia hoc folum per fe nos non afficit ; fed facile ipfam agnofcimus ex | quolibet ejus attributo, per communem illam notionem, quôd nihili nulla fint attributa, nullaeve proprietates aut qualitates. Ex hoc enim quôd aliquod attributum adefle percipiamus, concludimus aliquam rem exiftentem, five fubftan- tiam, cui illud tribui poffit, neceflariô etiam adefle.

Et quidem ex quolibet attributo fubftantia cognof- citur ; fed una tamen eft cujufque fubftantiae praecipua proprietas, quae ipfius naturam eflentiamque confti- tuit, & ad quam aliae omnes referuntur. Nempe ex- tenfio in longum, latum & profundum, fubftantiae corporeae naturam conftituit ; & cogitatio conftituit naturam fubftantiae cogitantis. Nam omne aliud quod corpori tribui poteft, extenfionem praefupponit, eftque tantùm modus quidam rei extenfae ; ut & omnia, quae in mente reperimus, funt tantùm diverfi modi cogi- tandi. Sic, exempli caufâ, figura nonnifi in re extenfâ poteft intelligi, nec motus nifi in fpatio extenfo; nec imaginatio, vel fenfus, vel voluntas, nifi in re cogi- tante. Sed è contra poteft intelligi extenfio fine figura vel motu, & cogitatio fine imaginatione vel fenfu, & ita de reliquis : ut cuilibet attendenti fit manifeftum.

Atque ita facile poflumus duas claras & diftin&as habere notiones, five ideas, unam fubftantiae cogi- tantis creatae, aliam fubftantiae corporeae, fi nempe attributa omnia cogitationis ab attributis extenfionis

Œuvres. III. 4

��univocè conveniat, & quomodo ipfa cognof- catur.

��lui.

Cujufque jubfiantiœ unum ejfe prœcipuum attributum, ut mentis cogitatio, corporis extenfio.

��LIV. Quomodo claras & di- Jlinâas notiones ha- bere pojjimus, fub- ftantia? cogitantis, & corporex, item Dei.

�� �