récit précédent, mais ici le moine, pour fuir les honneurs, retourne en Égypte et nous est ainsi un modèle d’humilité.
6. Le récit des Apophthegmes dont nous allons donner le texte grec inédit a été traduit en latin, Vitae Patrum, l. V, ch. xv, Migne, P. L., t. LXXIII, col. 965, et en syriaque, cf. W. Budge, The book of Paradise, Londres, 1904, texte p. 558, et P. Bedjan, Acta martyrum, t. VII, 1897, p. 616 ; il a même été paraphrasé en latin dans le livre III des Vitae Patrum, attribué à Rufin, n° 19, Migne, P. L., t. LXXIII, col. 749. Dans cette paraphrase le récit est mis dans la bouche de Pœmen ; le moine demeurait dans le faubourg de Constantinople appelé hebdomon (septième) et son mérite, lorsqu’il fuit en Égypte, est longuement mis en relief. Nous avons d’ailleurs trouvé la version syriaque dans le manuscrit de Londres add. 12173, qui est du vie ou du viie siècle, au fol. 4 v°. Celle-ci peut servir de trait d’union entre le grec et la paraphrase attribuée à Rufin.
7. Texte du manuscrit 881 :
Ὁ δοῦλος τοῦ Θεοῦ Θεοδόσιος ὁ πιστότατος βασιλεὺς, ὁ ϰαὶ ϰαλλιγράφος, ἦν φιλομόναχος πάνυ. Ἦν δέ τις μοναχὸς προρατιϰὸς ϰαθιζόμενος ἐν τοῖς πλησιάζουσι τόποις Καλχηδόνος. Ἐν μιᾷ οὖν τῶν ἡμερῶν, ἀπέρχεται πρὸς αὐτὸν ὁ βασιλεὺς μόνος λιτός. Ὁ δὲ μοναχὸς ἦν ϰαθιζόμενος ϰαὶ τὴν σειρὰν εργαζόμενος. Ὁς οὖν παρεγένετο πρὸς αὐτὸν ὁ βασιλεὺς, ἔϐαλεν μετάνοιαν τῷ γέροντι λέγον· « Ποίησον ἡμῖν εὐχὴν, πάτερ. » Ὁ δὲ γέρων εἶπεν πρὸς αὐτὸν· « Ἀνάστα, ὁ Θεὸς εὐλογήσει σε, τέϰνον. » Λέγει δὲ πρὸς αὐτὸν ὁ γέρων· « Τέϰνον, ϰαθέζου. » Ἐϰάθισεν δὲ ὁ βασιλεὺς εἰς τὸ ἔδαφος, οὐ γὰρ εἶχεν σϰαμνεῖον ὁ γέρον, ἀϰτήμων γὰρ ἦν. Καὶ λέγει πρὸς τὸν γέροντα ὁ βασιλεὺς· « Οἶδας τίς εἰμι, αϐϐᾶ ; » Ὁ δὲ γέρων λέγει αὐτῷ· « Ὁ Θεὸς οἶδέν σε συμϐασιλεύον σοι· πλὴν μὴ θελήσῃς πειρᾶσαί ἄνθρωπος γάρ εἰμι ἁμαρτωλός. » Εἰπεν δὲ πρὸς αὐτὸν ὁ βασιλεύς· « Ἀϐϐᾶ, ἐγώ εἰμι Θεοδόσιος ὁ βασιλεύς. » Ὁ δέ γέρων ἀϰούσας ἀνέστη ϰαὶ προσεϰύνησεν αὐτόν. Καθισθέντων δὲ αὐτῶν, ϰαὶ λαλούντων περὶ ὠφελείας[1] λέγει τῷ γέροντι ὁ βασιλεύς· Μαϰάριοί ἐστε ὑμεῖς, πάτερ, ὅτι ϰατεφρονήσατε πάντων τῶν γηίνων[2] πραγμάτων ϰαὶ δουλεύετε τῲ Χριστῲ ἀπερισπάστως. Ὠφεληθεὶς[3] οὖν ὁ βασιλεὺς παρὰ τοῦ γέροντος[4], λέγει πρὸς αὐτόν· « Εὖξαι[5] ὑπὲρ ἐμοῦ, πάτερ. » Ὁ δὲ γέρων εἶπεν πρὸς αὐτόν· « Τέϰνον, διὰ τὸν Κύριον ποίησον ἀγάπεν, ϰαὶ οὕτως ἀπέρχου[6]. » Ὁ δὲ βασιλεὺς εἶπεν· « Ὁς ϰελεύεις, πάτερ. » Ὁ δὲ γέρων ἀνάστας, ἔϐαλεν εἰς τὸ βαυϰάλιον ὕδωρ ϰαὶ ἅλας ϰαὶ τρεῖς παξαμάδας, ϰαὶ ἔθηϰεν ἐνώπιον τοῦ βασιλέως, λέγων· « Κέλευσον, τέϰνον, ποίησον ἀγάπεν. » Ὁ δὲ βασιλεὺς βρέχων τὰς παξαμάδας εἰς τὸ ὕδωρ ἔφαγεν, ἔπιεν δὲ ϰαὶ τὸ ὕδωρ. Ὁ δὲ γέρων εἶπεν πρὸς αὐτόν· « Συγχώρησον ἡμῖν, τέϰνον, οὐ γὰρ ἔχομεν ὦδε τὰ ἐδέσματα[7] τοῦ παλατίου. » Εἶπεν δὲ πρὸς αὐτόν ὁ βασιλεὺς· « Πίστευέ μοι, πάτερ,
