Aller au contenu

Page:Leibniz - Die philosophischen Schriften hg. Gerhardt Band 1.djvu/92

La bibliothèque libre.
Cette page n’est pas destinée à être corrigée.

recidit, liquidum crassis, gutlae minores siquidcm parles, eaeque motac, in solidum, id est non tarn facile divisibile in parles tarn parvas, impingunt, partes crassiores in varias partes distrahere conabuntur, solidum proprio motu conspirante, quo velut fornicatum est, obstabit. Turbabitur ergo motus liquidi solidus, cujus cum causa duret, hoc loco lux, restituere se liquidum connbitur, ac proinde vel dividerc crassius turbans in homogeneam sibi subtilitatem, vel si non possit, movere totum, et vel in alium locum, vel saltem in nlium situm, quo turbet minus. Ex conatu dividendi oritur vis elastica ; ex conatu removendi in locum, ubi turbet minus, id est ubi motus minus fortis, ac proinde facilius patilur turbantem, seu versus centrum, gravitas ; ex conatu in situm commodiorem disponendi, verticitas. Nam aother corpus crassum sibi interpositum vel disjicit, vel dejicit. Disjicit, quoties crassities ejus temporanea est, non proprio motu inlestino conspirantc fornicata, sed ab extemo continente coacta. Uinc aether non disjicit lapidem ; at disjicit aärem compressum, arcum tensum, cum primum externum impedimenlum removetur. Unde etiam nimis distracta restituuntur. et aar exhaustus, non ob solam atmosphaerae gravitatem tanta vi in Recipiens Magdeburgicum rursus irrumpit, quia distractio unius est compressio alterius. Si vero disjicere solidum crassum turbans non potest, dejicit in locuro, ubi turbat minus, id est ubi aetheris motus minus fortis, id est versus centrum. Denique si quid in eodem loco ita libere, tarnen fixum, sit, ut huc illuc verti possit, in eum se situm disponet, qua motui aetheris minime obstat. Est autem motus aetheris fortissimus, qui lucem directe sequitur ab Oriente ad Occidentem per paralleles. Lentior est alter obliquus pressionis in latus, per consequentiam tantum genitus, ad polos per meridianos. Hinc corpora tandem post multas agitationes extremitates suas non Orienti atque Occidenti, seu motui aetheris fortiori neque directe, neque oblique valde opponunt, ac proinde inter polos collocantur. Quod non tantum de Magneticis, sed et ceteris, minus tamen notabiliter verum est. Ät cur in paucis tantum notabiliter ? quia uti paucorum corporum, id est perspicuorum tantum, textura radiis lucis aequaliter pervia est, ita pauciora longo corpora sunt, quae utrique simul motui aetheris ab Oriente in Occidentem et a tropicis in polos accommodarint porös suos ; qualia sunt Magnetica tantum. Ai cur vis Ekrsitcir aut descensoria tam fortis est, verticitas tam lenta ? quia a peneträtione per corporis solidi porös utique varie intorlos derivatur, et illic corpus aetheri obstat, sicuti hie in omni situ quibusdam prominentiis et cavernis congruit.