De rerum originatione radicali. 303
Ex quibus patet, nee supposita mundi aeternitate ultimam rationem rerum extramundanam seu Deum effugi posse.
Rationes igitur Mundi latent in aliquo extramundano , differente a eatena statuum seu serie rerum, quarum aggregatum mundum constituit. Atque ita veniendum est a physica necessitate seu Hypothetica, quae res Mundi posteriores a prioribus determinat, ad aliquid quod sit necessitatis absolutae, seu Metaphysicae, cujus ratio reddi non possit. Mundus enim praesens physice seu hypothetice, non vero absolute seu Metaphysice est necessarius. Nempe posito quod semel talis sit, consequens est, talia porro nasci. Quoniam igitur ultima radix debet esse in aliquo, quod sit Meta- > physicae necessitatis, et ratio existentis non est nisi ab existente, hinc oportet aliquod existere Ens unum Metaphysicae necessitatis, seu de cujus essentia sit existentia, atque adeo aliquid existere diversum ab Entium pluralitate seu Mundo, quem Metaphysicae necessitatis non esse concessimus ostendimusque.
Ut autem paulo distinctius explicemus, quomodo ex veritatibus aeternis sive essentialibus vel metaphysicis oriantur veritates temporales, contin- gentes sive physicae, primum agnoscere debemus eo ipso, quod aliquid potius existit quam nihil, aliquam in rebus possibilibus seu in ipsa possi- bilitate vel essentia esse exigentiam existentiae, vel (ut sie dicam) prae- tensionem ad existendum et, ut verbo complectar, essentiam per se tendere ad existentiam. Unde porro sequi tur, omnia possibilia, seu essentiam vel realitatem possibilem exprimentia, pari jure ad essentiam tendere pro quan- u titate essentiae seu realitatis, vel pro gradu perfectionis quem involvunt ; est enim perfectio nihil aliud quam essentiae quantitas.
Hinc vero manifestissime intelligitur ex infinitis possibilium combina- tionibus seriebusque possibilibus existere eam, per quam plurimum essentiae seu possibilitatis perducitur ad existendum. Semper scilicet est in rebus principium determinationis quod a Maxime Minimove petendum est, ut nempe maximus praestetur effectus, minimo ut sie dicam sumtu. Et hoc loco tempus, locus, aut ut verbo dicam, receptivitas vel capacitas mundi haberi potest pro sumtu sive terreno, in quo quam commodissime est aedi- ficandum, formarum autem varietates respondent commoditati aedificii multi- tudinique et elegantiae camerarum. Et sese res habet ut in ludis quibus- dam, cum loca omnia in Tabula sunt replenda secundum certas leges, ubi nisi artificio quodam utare, postremo spatiis exclusus iniquis, plura cogeris
