Page:Monet - Invantaire des deux langues - 1635, A-C.djvu/23

La bibliothèque libre.
Cette page n’a pas encore été corrigée

À. ’ 3 triduum visam te deimò,, D’auiourihui k dix aûì , kpe’meJ quaucfm.de’ cete compagnie soit ~an vie : Decimo post hauc diem anno, vix coiítingat, vt de hòc ccetu quisquam super-, ftesfuerit, ’, >’."-’•' ì ç A, limite la mesure, l’etandue, d’vn Heu: Cclticurrij A, • itiodum loci ceras sinibus déterminât. - La Seine coule k soif- sante pas de noire porte .- Sexagesimo passu ab nostraianua, prsterfluit Scquana fluuius. L’annemi a campé k vne demi ruisseau , tu rancontrer’as force gibier : Altcro lapidis iactu ab - hoc riup, renatka: alitis affarirn deprehendes. Du premier toup d’arquebuse, il a, donné k vn trauers d’ongle du blanc .- . Ipso primo catapulta;’iactu, transuersum vriguem ab sc.opo ; glán- démdefixit. -•’•- 14 A, d.etermine la.quantïté des choses, qu’on mesure, qu’on iauge, quonpefi: Gallicum^ A , earumrerum définit mpdum, - & habitum, qua: pondère, aut mensura exiguntur. le temar- quérai, k vne once prés, le pain que mangera ï armée , chaque-) ^mou: Quantum menstrui panis ábsumturus sit totus excici- íus, fie tibi designauero, vt vna vix aberrem vncia. Pour auoir du bon vin cuit, le m oust se doit consumer sur le feu , iufques k deus tiers, ou la moitié du moins : Ad pptimK notas coquendum defrútum - , absumi mustum in aheno oporret, ad duas tertias, -aut certe ad médias. Les blés , fy vins de cete saison, fintu ’decheus chès nom,-k vne dixième de.tare : Apud nos,huius anni . frumenta, & vina, in cellis decessere ex portione décima. 15 A , taxe la valeur, & somme d’vne chose estimable-): Vernaculum, A , cuiuílibet rei pretium certa sstimationè de- íîuit. Soijfante ans. auant notre âge , l’écu fil etoit k trante cinq fols: Sexagesimo ab hinc anno , aureus , & solatus nummus Francicus, erat tricenis.quinis solidis Gállicis. Vécu d’or Ro- main fut iadjs , longues années durant, à raison de vint cinq deniers Romains, qui font i-uftemant fit liures Tournoifes : Au- îeus solidus Romahus, diupridemfuit vicenis quinis Roma- nis deuariis, qui collígunt septenas.omnino libras Turonicas a:ns Gallici. Leblé-, fyvinn est pas cher, k deus écus la charge: Tritici,ac viiìi iumentarium onus geminis aureis haud carum censeri oppi-tet. 16 A, circonstancìe la manière, fy le moién d’vne aBion: Francicum, A, actionis ; atit facti rationem certa conditione cucumscribit. Aveiié depaïs , kperte de veiie, autant que la ’uéue peut firuir , k bien remarquer, fy discerner vn lointain •obiet, an vne viiide campagne : Qtioad de procul positis poflìt aípectus decernere, diiudicare. Quantum longe oblata valet vis luminum diípiceíe, ac distinguere. A veiie de pais, kperte de veiie, k ï incertain, par cas fortuit, tout ainst que, l’oeil ne_j f eut-porter certain iugemant de ï obiet lointain, que par cas de-) hasard

In Incertum.

In ambiguum casum. In sortuitum euentum- . Vti fors, & casus tulerìt. Vti ft çasus dederit. Tu parles du fait des armes, k perte de veiie, fy lui de la ma,rine->, à veiie de pars : Tu, de re militari disseris j hic, de nautica re proloquitur, quod inbuccam venit, quod casus"óbiicit, non quod scientia, & vsus suggerit. A bon ieu, bon argeant: k cer- tes, a efiiant : Série>prorsùs. Serium inmodum. Serio ani- mo. C esta bon ieu, bon argeant, que vous roulés les dés : Vt quidem videP,teflerariam aleam seriò exercetis : aléa non lu- th cra,scd plané séria luditis. Ce n’est pour rire, mais k bon ieu, bon argeant, qu’ils fi bâtent: lili profectò, vt infesta; petitio- nes arguunt, non íoco’pugnant, sed infesto conflictu dimicant. Est hxc quidem non simulata ditnicatio , & ludicrá; non est hoc simulacrum speciosi certaminis: sed séria, & hostilis verè pugna; A outrance, an qualité d’annemi mortel, k dessein de-) Je défaire l’vnl’autre: Hostiliter.. Hostilem inmorem. Ho- stilibus animis, armísque. Infesto animo, atque certamine. í-ferimeurs k outrance, gladiateurs k Id Romaine, s’egorgeans les vnsles autres, pour le plaisir des fpeftateurs

Romani

moris, & vsus, Romani muneris^theatricí, & circensisgladiátores. In- festa; dimicationis,. ac publici spectaculi gladiatores. Gla- díatorij ,-zc infesti certaminis pugnátores. Combatre a ou- trance , fur le théâtre .- Gladiatorium ludicrum in feena exercere. Infestis ármis gladiatorum in tjieatro agere; A perte de finances , an quitant bonne part du capital, pour lès mterests k ancourir de la somme qu’on prand

Graui iactura ex

ipsacapite. Ingenti detrimentP sortis ipsius. Decedentebona ’ partc capitis, in eius futurum fenns. Vrandxe argeant k perte de finances : Mutuum sumere ingenti deceíïïone capitis ipsius, anticipa" fenoris gratia. A toutes fins, k quel pris que cefiitL,: Qupviscumque periculo. In euentum cuiuslibet periculi. A. toutes fins ,ie me porterai fur le lieu, pour mieus reconnoitre l’e- tat de l ajaire : In rci quemlibet exitum, in ipsius gerendz locum me conferam, vt rationem totam negotij , ac veluti causa: statum, prassens còram liquidiùs dispiciarri. 17 A, limite le nombre d’vne chose f au fait d’vne aBioti d’appareil, ou d’autre : Vernaculum , A, in ratíone appar2tu;, aut alterius cuiusque rêi, certo numerP eam praífinit. Son train ordinaire est k cinquante cheuaus : Sollemnis eius cam- pestei- comitatus est quinquagerioruin equorum, vel afiectan- tium eqilittim quínquagínta. Campestrem viam initvulgâ assectaíoribus équitibus quinquaginta. Les plus grandes galères de Malte, fint à trante, ou trante deus rames, pour bande : Ma- ioris modi Mélitehscs quadriremes ,vcl tricenis i vel tricenis biriis, quoque latere , semis inuehuntur. Armée nauale, k quinz.e,çans voiles : Mille,ac quingentariim uauium exercítus naualís. Armata claífis, mare ihiens, millenis, ac quingenis nauigiis. 18 A, exprime l’insírumaht, Voutil, Varme, la maniéré d’a- gir , dont on vfe, an quoi que ce soit : Francicum , A, exprimíc instrumentumj telum, arma, rationem admiriistranda; rei, qua quis in agendo vtitun Nous faisons des arjnes, a l’epéerabatue, a iepée blanche, ou tranchante, k la pique, a la halebardtj; Animi, & exercitationis ludicra; gratia, nunc retusis, nunc acutis ensibus , aliàs sariífis, interdum securiclatis hastis, in coenationë eludimus; Tous les ioursjls combatirent k la lance-) . . emouffée, fy’ courtoise, puis au cimeterre, fy k cheual; fy k pied: Diebus singíilis dimicatum ab eis est ; pra;pilatis hástilibus: deinde aciiïacibus depugnatum, & quidem^ túíii ex equo,tum dc piano solo. Sur le suiet de quelque parole piquante, an fin, dé la lance courtoise on an est venu k la lance a outrance-) : Ob aculeatum nescio quod dicterium, ab ludicris, & vr- banioribus hastis ,, ad infestas, & hostiles hastas tandem de- cursumesti

_ ,

-

’ 19A,sertk reprefanter, la figure, forni’e, façon, gamiturej, de quoi que cefiit : Celticum., A, depingit figuram , effigiemj formata , iristructu-m, Prnatum’rei cuiuílibet:. Lance k fer émoulu : Exacuti ípiculi hastá. . PrPcuso, infestó.que-spiculo lancea. Epée k pointe, fy tranchant aigu: Acuti mucronis , ac proeufa; aciei ehsis. Acuta cufpide, àc acie,gladius. Cimeter- re k pointe emouffée i fy tranchant rabatu : Obtusi mucronisi acieique hebetis aciriaris. Pique a petit fer; court, étroit, acéré, fy perçant : Sarissa éxigúo, bréui, angusto, sed dúrato, & acriî eximioqùe ad plagam ferro. Les Suisses áuec leurs piques, k, longue hante, ne peuuent combatre an lieu étroit, fy ambar- raffé. Heluetij sariflophori,suaillapra:longi hastilis framea, loco angusto, íntricatóque, pugnam expedire saris cprnmodè nequeunt. Le vaiffeau, k voiles, fy k rames j est propre du Me- . diterrané, fy non de V Océan: Velissimul, ac remis instructum nauigium, î/lediterranei maris peculiare, ac proprium est, ab Oceano autem ferè alienum. Le nauìre k bas bord, peut être a rames, fy k Voiles : celui de haut bord , ne peut être qu’à voiles feules : Depreííî laterís nauigiiím,.velis , itemque remis con-i iunctim agipocest

sublari contra

marginis, & aniplanauis; - velorum duiiitaxat, non êtiam remorumvsumadmittir. Ilfi-, ~ voit ì fur l’vne , fy ï autre mer de France, dés grands vaiffeaus, k quatre mas , fy k neuf voiles : Vtroque in Gallicano mari, visuntur quaternis rnalis, âc velis nouenis nauigia immania; IÓ A, vdui autant que, Pour : Celticum, A, perinde va- let, atque Francicum. Pour : hoc est, Latinum, Vt, Vti. A an dire ce qu’an est

Vt dicamus, quód

res est. Vt rem; prput ha- bet, interpretemur. A ce que vous ïantandiés, ie ì’explique->: Vti perspectam rem penitùs habeas, eam tibi apertè exponq. A anparler clair , fy net : Vti apertè, dilucidè, ac sine.amba- gibus prolóquamur. A leprandre , fy examiner au fonds : Vt id, quod agitur, ipso ab capite árcessamus. A differance , k distinâion

Ad alterius discrimeri.

Ad eius discrimen , quod affine est.Vt inter res affines discrimen interponamus.Iusti dis- criminis interporiendi gratia’. le d’u Lyon fur Saône, a distin- Bion de la ville , que le vulgaire nomme Lyon le Saonier , qu’on do’t nommer Lons le Saunier : Dico Lugdunum Segusianorufrl ad Ararim, ad discrimen Ledonis Salarij apud Sequanos, vulgi errore, Araririo Lagduno cognominis, cui Lons proprium est gentile nomen. n A, marque, k quelamploi.firuice, vfage , s’applique, ou est conuenablc vne cliofi : Gallicum, A , indicat, & exponit, . quem ad vsum, & ad quod ministerium , aut destinata sit, aut idonea tes quadibet. Cheual k fille : Equus ab ephippio. Equus ad ephippium. Equus ab ephippij ministerio. Iumen- tum ab ephippiata; eqùitationis ministerio. Cheual k bast: ’Equus ab clitella. Equus ad clitellam. Equus clitellaríus.Iu- mentum ab clitcllaria vectura. Chenal k carrosse : Equus ab rheda. Equus rhedarius. Iumentum opéra: rhedaria:. Equus rhedarii ministerii. Cheual k trait, de trait : Ab hclcio equus. Helciarius equus. Helciaris opéras iumentum, Cheual k A % tr*i,