Page:Opuscules et fragments inédits de Leibniz, Couturat, 1903.djvu/401

La bibliothèque libre.
Cette page n’a pas encore été corrigée

DE ANALYSI NOTIONUM ET VERITATUM 37I tractando ut A, si quidem id fieri potest, nunquam occurrat B et non B < seu contradictionem >. Hinc sequitur, ut certi simus veritatis, vel continuandam esse resolutionem usque ad primô vera < aut saltem jam tali processu tractata, aut quæ constat esse vera >, vel demonstrandum esse ex ipsa progressione resolutionis, seu ex relatione quadam generali inter resolutiones praecedentes et sequentem ‘, nunquam tale quid occur¬ surum, utcunque resolutio continuetur. Hoc valde memorabile est, ita enim saepe à longa continuatione liberari possumus. Et fieri potest, ut resolutio ipsa literarum aliquid circa resolutiones sequentium contineat, ut hic resolutio Veri. Dubitari etiam potest an omnem resolutionem finiri necesse sit in primô vera seu irresolubilia inprimis in propositionibus contingentibus, ut scii, ad identicas reduci non vacet *. I (57) *» genere definio quod non est verum, [sive quod con¬ tinet ea in quibus occurrunt B et non B]. Itaque ut constet aliquid esse falsum, vel necesse est ut sit oppositum veri, vel ut contineat oppositum veri, vel ut contineat contradictionem seu B et non B, vel si demons¬ tretur, utcunque continuata resolutione non posse demonstrari quod sit verum. (58) Itaque quod continet falsum est falsum. (59) Potest tamen aliquid continere verum, et tamen esse falsum, si scilicet (per 58) praeterea falsum contineat. (60) Videmur etiam hinc discere posse discrimen veritatum necessa¬ riarum ab aliis, ut scilicet < veræ >- necessariae sunt quæ ad identicas reduci possunt, aut quarum oppositae reduci possint ad contradictorias. Et impossibiles, quæ ad contradictorias reduci possint, aut quarum oppo¬ sitae reduci possint ad identicas. (61) Possibiles sunt de quibus demonstrari potest nunquam in resolu¬ tione < occursuram contradictionem >. Veræ contingentes sunt quæ continuata in infinitum resolutione indigent. Falsæ autem contingentes quarum falsitas non aliter demonstrari potest, quam quod demonstrari nequeat esse veras. Videtur esse dubium, utrum sufficiat ad demonstran¬ dam veritatem, quod continuata resolutione [nulla occurrat] < certum sit 1. Leibniz pense ici à une loi de progression, analogue à celle d’une série infinie. Cf. § 65. 2. Cf. Phil., VII, 83 ; Phil., VI, 12, f, 23 ; Math., I, 2. V. La Logique de Leibnij, chap. vt, § 4. Phil., VII, C, 23. 24 recto. [Hæc male postea correcta.]