Page:Recueil des Historiens des Gaules et de la France, tome14.djvu/78

La bibliothèque libre.
Cette page n’a pas encore été corrigée

iPRÆFATIO.

Ixxiü

paix, et que la charte de la commune de Laon a pour litre, Ètahliuemeni de la paix, au tome XI ^ Ordonn. de* Roi» de France, p. 185.

71. On voit assez, par tout ce qui a été dit, combien l’institution des communes fut avanta-

  • eu»eaux Rois Capétien», soit qu’une »aine politique

en ait donne l’idée, «oit que le besoin des circonstance» en ait commandé l’établissement. En effet, outre le service militaire de» fief», ils eurent à leur disposition une nouvelle milice prise dan» la clientèle de» vassaux au profit de la royauté. Louis-lc-Jeune éloit si persuadé de ces avantages , qu’il regardait comme à lui appartenant toutes les villes dans lesquelles étoient établies des communes, comme il est dit dans les Actes de» évéqqe»

d’Auxerre. Voici à quelle occasion. Le Comte de Nevers vouloit établir à Auxerre une commune

malgré Guillaume de Touci , qui tint le siège depuis 1107 jusqu’en 1182. « Le prélat, pour

> rempécher, fut obligé de plaider à la cour du B Roi, non sans dépenser beaucoup d’argent, et s même sans exposer sa personne : car peu s’en » fallut qu’il n’encourût 1 indignation du très-dé- > bonnaire Louis, qui lui reprochoit de vouloir lui > soustraire, et à sa postérité, la ville d’Auxerre, » persuadé que taules les villes où il existait des » communes lui apparlenoient. Cependant , après » bien des altercations, le prélat gagna son procès, » en vertu des chartes et privilèges qui furent » produits, et en répandant beaucoup d’argent pour • amadouer le Roi et son conseil. • Ceci nous découvre Ul) autre avantage qui résulloit pour le Roi de rétablissement des communes ; c est que leur concession et même leur suppression n’éloient nullement gratuites : elles étoient quelquefois mises communias Ivo’ Carnotensis epist. 253 , Pac-

tum pacis appellat ; hinc quoque Lcusdunenti

communia titulut inditsu Institutio pscis,

tomo XI Ordinat. regiorum, p. 185.

71.tEx dictis intelligitur quanlitm ex QoMMàmuùinstitutione communiarum percrperint util»-

tatis Reges Capetiani, sive eœ industria eas

eœcogilarint, tive nece.’sitale coacti eas ad- mnrâwf • misrrint. Namque, præler solitum mililare

stipendium quod ex vassallis percipiehatU ,

nova inducla fuit militia d feudali distincta , qud vastallonim clientela imminuta fuit,

regia verà augmentala. Id adeà Regi Ludo-

vko VU persuasum fuit, ut civitales omnes

suas esse reputaret in quibus communi

essent, prout legimus in Actis Autissiodo-

remium episcoporum , cap. 57*. Cùm enim T XR,p.304 Nivemensis Cornes Aulissiodori communiai,i

instituere voluissel , inrito Guillelmo Tuciacetui, qui Autissiodorensem episcopatum gessil ab anno 1167 usque ad an. 1182 ; t Præsul

» super hoc in regia curia causam ventilan-

• dam suscepit, non tamen absque periculo

» et expensarum nimietate : feré enim male-

» volentiam illius piissimi Ludovici Regis

» incurril, qui ei improperabat quàd Aulis-

» siodoreosem civitateio ipsi et hæredibus

> suis auferre conabatur, reputans civiules

» omnes suas esse in quibus communiæ

■> essent. Tandem verà cùm diù iiide allrr-

» catum fuisset, privilegiis et cliartis Autvsiodorensis ecclesiæ diiigenter inspectis ci » cognitis, et non minimâ pecunuc summà

1 tam Rege quàm suis miligalis, cau-iam

» obtinuil. » l’bi vides alterum quod ex instilutione communiarum percipiebalur cmotu-

1 gr.’ivainina (liiuisiinu.s qu* à (tuiniais suis («atit-bantur : iinée rt ipsis chartam («-cimus. Vorùin nostrà rniunitato ron- • U’nti iu»n fuiTiint ; immo sujmt te et su|Mjr.i.NvU’siam episA-opalt-in, tæterasque t’irlesiaa tibi iomtiiiü.sAii, liberosquc » bominoA, multa t{uæ â nobis non ac4’0(H’rant7S4JXQerariÀ oecupavcrunt. B Seiliert qnôci viros et feminas extra eoramuniamT’TH’p eonjugia alteriustquæ oral iii eonununia , dominis » suis aiiferebant, ijtsist^ue nolentibus in euminunia retinel>ant. — Item, t|n()ti e»’eU*siis el liberi» liomiiiibns terrarum t suariiin ju’^tilias auferebaiil ; adet) ut, si btniio de justilia eorum |>er etw jus t xsequi eonteinnen*l/res eontemplonB > sii|>ei terras suas lerranira dominis, ttuninuniâ j»rohd>ente, atrijiere non^iceret. —> item,, si homo eomniunia* m > viüis extra txniiuiuniam habilaret, tallias et eorvadas quas terra debebat et cæteri ’aeeolæ uersolvebanl, >iolen- > listiu tiomiiiis terrarum inferente «xyminuniâ. jM’rsolvere ncgiigebant. —t, si liomine^ qui non erant «le > eominunia, annonam vel vinuni, vel eæteru in terris ecelcsiarum vel liberorum tui.iiiiiiiki , inter eiviiatem • ti suhurbia jK>nerenf, ut ibi salv» fièrent, aut si ad men :atuiu atferrent, tallia» inde exigèrent. — Item , » DKirtagia quæ de fisnlo cpist opi t as ;iti tenebant, et» act ipere prolilU’bant. — Item, de infr.it turis . taiei isque • forifaelis, fpiæ in terris infra < iimmuniaiii fielKint , pixipUïr emendationem dominis plusipiam tpantpie solitlo» » jKîrsolvi non {H’rinillebant. — Item, verô pro forifaeto coininuni.’e botuines, si volebant , totum redimeUant. » — ilem, in ]>ervaturia episcopi el infra domos ejus eoiiventus suos faciebat, et in magna curia eaptos suos . nolenle » episi’ojio, iin an erabat.

» IX’ 1ns omnilms, tu 1). epist o|H’ et (nn lesia tua, elamorera |K’ncs nos do|K>suisti , dieque inler vos et eommumain st.itutà apud S. Gerinaniim de Laia convenistis : ibique curiæ nostræ judicio detrtiiim esl , eoriimuniam siipradit ta omnia usurjMSse ; tiileinque detlerunt in pnesiuitia nostra lam IxK)tu» major quàm cæUri » jurati tpii ibi atlerani, se buju.siiuMli niintpiam iisur|taturos. Rebqua qutxpie jiors ciuumiiiiiæ , quæ Sues- • siomtTai. in pr<eseiitia >. Uni piiuernæ nostri. quem pro nobis inisiiuos , itiem affiilut iavit. flot tamen » jm) pan ulnusque concessuiii esl, qu<>d Simone de communia ejeeto,ttotiua mali < ausa cKSliterat, bo* » mines et feiiiinæ qui t outra statuta in ttmimunia lum : riNepli eranl, ibi remanerenl eom{K>8itione tali : quèd » unum de lilK>ris suis in jx]4 ?state dominorum suorum extra coiniiiuniam maritarent , el de forifactis eoiûa mumæ ultra i.x solidos , ab»i|ue voluntate dominorum quorum homines vel bospite» sunt, aeci|M-re non » poterunt ; doinini eri> terrarum , ({uantùin ft>rifactum |K»rtat , act ijn’re in |H»lesUle habebunt, aut sine ela» • more toiiuniiniaî res f«»rifat torum ^ quantùm forifat lum fert, actijære. Quæ strà isla jui] irrefragabiliter ab cis » in {^teruiu lencantur, lue el L.* filium meum , el V.* Reginam eonjugeiii tueain, el Coiiiilcm R.* tibi et eci lesiæ • obsides detlûieruiit.t^

» Quot ! ne iKissit à |H»steris inûrmari , sigilli noslri auctorilule et nominis charactere subterfirruavimus. • Actuin Luidiuii, ,inno incarnati Verbi mcxxwi , regni nostri xxrjt, Liidoviio lilio nosfn> in Regem œroiiato » anno tpiarlo ; adstantibus iii {yalatio nostro, quorum n*>mina subtituUla sunt et signa. Sigimm R.* Gmiitis » el dapift-n uoslri. 3. G.* bulitularii. S. Uugonis conslabularii. S. Uugonis ïamerarii. Data per manum Stepliani » cancellarii. »t-tt»trti

Tome XIV.tL

  • LodoW-

cua,

AdeUkl«sn.

Radulfum

Viromandcn»

5cm.

Q Radulfi.

Guidonis.