Page:Thresor de la langue francoyse - 1606 - 1 - Nicot.djvu/35

La bibliothèque libre.
Le texte de cette page a été corrigé et est conforme au fac-similé.
AM AM 31

Portant signification de grand amy, amanter.

Amis qui ne sont pas de si grande dignité que nous, Ordinis inferioris amici.

Peu d’amis, Exiguae amicorum copiae.

Ayans moins d’amis, amicorum habens minus.

Fort grans amis ensemble, Coniunctissimi inter se.

Nous sommes fort amis & priuez ensemble de toute antiquité, Inter nosmetipsos vetus vsus intercedit.

Il est de mes grans & prochains amis & familiers, Est in meis intimis, Intimus est mihi.

Les grans amis qu’on a tousiours à son costé, Homines à latere.

Les grans amis du Roy qui ne bougent de son costé, a latere Regis.

Il a eu des amis en Cour, Suffragatores inuenit apud Regem, B. ex Capitolino.

Auoir plusieurs sortes d’amis, les vns plus chers, les autres moins, Amicos gradatim habere.

Vn de tes amis, De tuis vnus.

Acquerir des amis, Parare amicos.

Faire vn amy, Instituere sibi amicum.

Acquerir des amis feints, Falsam gratiam inire.

Acquerir amis par dons, Amicos redimere.

Acquerir amis pour leur auoir fait quelques plaisirs, Gratiam ab aliquibus inire, Facere amicos promerendo.

Garder & entretenir ses amis, amicos retinere, Retinere & seruare amicos.

Mettre d’accord les amis estans en discord, Les appointer & accorder, amicos aduersos componere.

Faire amis nouueaux, Amicitiis nouis indulgere.

Perdre son amy, Amittere amicum.

Traicter ses amis, Curare amicos.

Tenir quelqu’vn de ses amis, Habere in numero suorum.

Petit amy, Amiot, Amiculus.

Ami que le prestre met sur sa teste, amictus, amiculum.

Amie, amica.

Amie, & qui leur fait fort grand bien, Amica frugibus æstas.

Amiette, amicula.

Amiable, amabilis.

Amiableté, amabilitas.

Amiablement, amabiliter, amicè, Mitè, Placidè, Cum bona gratia.

Amieller, Attraire par miel & douceur de paroles, Illicere.

Amieller le peuple par douces paroles, & luy desrobber le cœur, In aures populi influere, voyez allicher & amadouer.

amiens, ville episcopale en Picardie, ambiani.

Amignoter, Blandiri.

Amiral, voyez admiral.

Amitié, Amicitia, Coniunctio, Consuetudo, Necessitudo, Amitié est la bien venuë par tout, amicitia nullo loco excluditur.

Amitié variable, Desultoria amicitia. Hoc est, identidem euarians, non constans, B.

Amitié qui ne varie point, Firma amicitia.

Amitié est necessaire parmy gens de bien, Bonis inter bonos necessaria amicitia est.

L’amitié n’est point refroidie ne amoindrie, Non refrixit amor.

L’amitié s’espand entre toutes gens, Serpit per omnium vitam amicitia.

Ceste amitié ne vaut rien, ne de tenuë, Nulla est haec amicitia.

Grande amitié, Coniunctio.

Ancienne amitié, Magna vetustas & consuetudo.

Amitiez feintes & couuertes, Fucosae amicitiæ.

Amitié de trop grande monstre & apparence sans effect, Amicitiæ ambitiosæ.

Amitié de Cour, Desultoria amicitia, fortunæ assecla, B.

Sauf le droict d’amitié, Saluo iure amicitiæ.

Appointer quelque chose par amitié & amour, Cum bona gratia aliquid componere.

Plaisir fait par amitié, Opera amicabilis.

Pour l’amitié que i’ay en toy, Pro amicitia tua.

Il y a amitié entre vous deux, Intercedit illi tecum amicitia.

I’ay grande amitié d’ancienneté auec eux, Veteres mihi necessitudines cum his intercedunt.

Il faut auoir amitié auec cestuy, Habenda est amicitia cum hoc.

Ie n’ay nulle amitié auec luy, Cum illo nulla est mihi gratia.

Qui n’a nulle amitié auec aucun, Exors amicitiæ.

N’auoir aucune cognoissance d’amitié ne par vsage, ne par apprentissage, amicitiam nec vsu, nec ratione habere cognitam.

Acquerir l’amitié de beaucoup de gens, Gratiam multorum colligere, Amicitias comparare.

Acquerir l’amitié de tous les gens de bien, Cum bonis omnibus gratiam inire.

Vertu assemble & vnit les amitiez, Virtus conciliat amicitias.

Delaisser & quitter quelque amitié, amicitias dimittere, amorem deponere.

Contrefaire amitiez, Fingere amicitias.

Delaisser l’amitié d’aucun à cause qu’il est affligé, ab afflicta amicitia


transfugere.

Entretenir l’amitié d’aucun, Continere vel retinere gratiam alicuius.

Ce qui entretient l’amitié, Nodus amicitiae.

Exercer amitié & entretenir, Colere amicitias.

Garder amitiez, amicitias tueri.

Mettre quelqu’vn en l’amitié d’vn autre, & en sa grace, aliquem alteri insinuare.

Il m’a monstré aussi grande amitié, que fait le pere à ses enfans, Non secus in me pius fuit, quàm pater in filios.

Oster l’amitié d’entre les hommes, Tollere è vita amicitiam.

Se partir de l’amitié d’aucun, ab amico discedere.

Prendre amitié auec aucun, ad amicitiam aliquem adiungere, aliquem in amicitiam recipere, Constituere amicitiam cum aliquo.

Receuoir aucun en amitié, In amicitiam aliquem accipere, Recipere, Suscipere.

Quand on remet aucun en amitié comme deuant, Reconciliatio gratiae vel concordiae.

Se retirer peu à peu d’vne amitié, Eleuare amicitias remissione vsus.

Ne tenir conte de l’amitié d’aucun, Negligere gratiam alicuius.

Ammi, herbe qui n’a autre nom, sinon que les Apothicaires par corruption de langage la nomment ameos : & pource que la semence a goust ou saueur de poiure ils la nomment aussi Poiurée ou Poiurette.

Ammoniac, gomme, ammoniacum.

Amoderer, Moderare, vel Moderari.

Amodier, voyez admodier.

Amoindrir, attenuare, Minuere, Diminuere, Imminuere.

Amoindrir la cheuance de chaque citoyen, Extenuare census cuiusque ciuis.

Amoindrir les tributs, Vectigalia temperare.

L’authorité s’amoindrit & se perd, Hebescit acies authoritatis.

Amoindrissement, Extenuatio, Diminutio, Imminutio, attenuatio.

Amollir, Mollire, Emollire.

Fort amollir, Remollire.

Amollir & pestrir, Malacissare, Subigere.

Emplastre ramolli & pestri en vinaigre, Emplastrum subactum ex aceto.

Amollir & fondre, Liquare, Liquefacere.

Amollir & attendrir en l’eaue, Macerare.

Amollir & appaiser son courroux, Contundere iras.

S’amollir, Mollescere, Liquere, Liquescere, Liquefieri.

S’amollir fort, Remollescere.

S’amollissant ou fondant, Liquescens.

Amollissement & pestrissement, Subactus, huius subactus.

Amonceler, Cumulare, accumulare, aggerare, adaggerare, Exaggerare, aggerere, Glomerare, Conglomerare.

Amonceler & entasser entour, Circunglobare.

S’amonceler & deuenir à la grosseur d’vn grain de millet, Cogi in magnitudinem milij.

Racourci & amoncelé, Compactilis.

Cuisses amoncelées, Compacta crura.

Amoncelement, aceruatio, Coaceruatio, Accumulatio, Glomeratio, Exaggeratio, aggestus, huius aggestus.

Amont, aduerb. local. acut. Composé de a preposition, & Mont, comme si l’on disoit, ad montem, Il est Amont, Superiùs suprà, Maniere de parler plus frequente au Languedoc qu’au François, si n’est entre fauconniers. Car le François dit vsitément, en haut, là haut. L’opposite est, à val. Et partant dit-on Aller amont ou à val l’eau. aduerso aut secundo flumine nauigare. Et le païs d’amont entre gens de riuiere, est celuy dont la riuiere descend, & où elle a sa source. Ainsi la Bourgongne est le païs d’amont aux riuerots de Seine qui habitent à val ladite riuiere loing de la source d’icelle. La raison de cecy est parce que les sources sont repuétes plus hautes que les courans. Et pour ceste cause les anciens statuaires representans quelque riuiere en terme d’homme, luy faisoient, estant appuyé sur vn coude, tenir les espaules & la teste releuées, & le reste du corps gisant sur le rez de chaussée, Aussi appelle-on Montans les bateaux qui contremontent la riuiere, comme Auallans ceux qui vont à val icelle.

Oiseau qui se tient amont sur les autres & roüe, auis superuaganea, B. ex Festo.

Amorce, ou Appast, Esca, Illicium, B. ex Varrone.

Amorce à feu, Ignis esca.

Amorcer, Inescare.

A mort, sont deux mots, & est vn escri d’effroy sur ceux qu’on poursuit de leur vie, ainsi que pour le pillage on escrie A sac. Et sont escris militaires, qu’on double pour plus grand effroy, A mort à mort, A sac à sac. Neci ac prædæ omnia subdantur.

Amorti, id est, humano commercio eximere prædia. Emortuæ manus concedere.

Heritage amorti, Prædium quod in causam morticinæ possessionis cecidit, Prædium quod iure morticinij possidetur.

Amortir le feu, Extinguere.


C iiij