Page:Thresor de la langue francoyse - 1606 - 1 - Nicot.djvu/39

La bibliothèque libre.
Le texte de cette page a été corrigé et est conforme au fac-similé.
AO AP 35

nos antecesseurs, Maiores nostri.

les Anteines d’vn nauire, Antennæ antennarum.

Anten, quasi ante annum, anno præterito, anno superiore.

Antenois, agnus anniculus, vel Annotinus, B. ex Colum.

Anterieur, Anterior.

antibov, en Prouence, antipolis.

Anticiper, Anticipare, Antecapere, anteoccupare, Occupare, Praeoccupare.

Anticiper par esperance la victoire qu’aura aucun, Destinare spe aliquem victorem futurum.

Anticiper vn iugement, Iudicium repræsentare.

Anticiper, ou Faire anticiper vn appelant, Anticipatum diem & breuiorem prouocatori denuntiare, Diem à prouocatore indictum die breuiori occupare, Prouocatori die inuicem indicta anteuertere, Prouocatori die contractiore anteuertere, Compendio temporis anteuertere prouocatori.

Faire anticiper l’appelant par vertu de lettres royaux, Impetrato diplomate diem breuiorem denuntiare, Citeriorem diem diplomatis venia prouocatori denuntiare.

Anticipé, Anteceptus, Anticipatus, Præuentus.

Anticipation & preuention, Anteoccupatio, anticipatio.

Lettres d’anticipation, Compendium codicillare prouocationis.

Antidater, Diem retrorsus ementiri.

Antidater & postidater, Diem sursum versus ementiri : vel deorsum versus, vel sursum & deorsum.

Antidater vne obligation, Interponere cautionem repetita die.

Antidater vnes lettres, Diem antiquiorem falsò literis subscribere.

Antidate, Dies repetita, & retrorsus ementita, Dies ementita retrorsum, id est, tempus retrorsus ementitum, B.

L’obligation a esté antidatée, Repetita die cautio interposita est, B. ex Iuliano.

Antidote, Antidotum, vel antidotus, m. & f. g. quasi contra venena datum.

Antidoter vn homme, luy donner des preseruatifs de peur du mauuais air ou de poison, antidoto præmunire.

Antienne, antiphona, antiphonorum.

de l’Antimonium, Stibium.

Antioche, antiochia. Vrbs est metropolis Syriae, olim Reblata, & postea tempore Iustiniani Theopolis, prima episcopalis sedes Petri Apostoli. In ea Christiani primum appellati, quum anteà discipuli vocarentur.

Antipodes, antichthones, antipodes.

vn Antipodium, Accessio, Corollarium.

Antique, antiquus.

Il sent son antique, Antiquitatem redolet.

Fait à l’antique, antiquo opere ac summa arte factum.

Antiquité, Antiquitas.

Estimez que tout ce que i’ay dit, c’a esté pour auoir memoire de l’antiquité, Referte hæc omnia ad memoriam vetustatis.

Antrac, ou vn charbon, anthrax.

Antre, Antrum.

Anvers, ville de Brabant, Antvacutum, Antverpia, ipsi proferunt, Andworp.

Qui est d’Anuers, Antverpianus.

Annuicter, Mettre à la nuict, Atarder aucun iusques à ce qu’il soit nuict, Ad noctem vsque remorari aliquem.

Anxieté, Anxietas animi, angor, angoris, Æstus.

AO

Aorner, Cerchez Orner.

Aoust, m. Monosyllabe, vient du Latin augustus, & tantost signifie le mois de l’année ainsi nommé, Mensis Augustus, Selon ce on dit, Donné à Paris le 10. d’Aoust. Et tantost le temps de la moisson, soiage & engrangement des grains, qu’on dit ailleurs Metiues, à metendo, Messis, Selon ce on dit, I’ay fait mon Aoust, Messem absolui, & cela se dit ainsi, par ce qu’en ce mois là les metiues sont en leur force, & se paracheuent.

Aouster, trisyllabe, acu. Signifie ores faire l’Aoust metere, & est act. ores secher & meurir quelque chose que ce soit pullulat de racine, soient fruicts, soient herbes, & est neutre, Selon ce on dit, voila vn fruict qui aouste bie, c’est à dire, lequel a le Soleil à gré pour bien secher & meurir, qui meurist bien. probè belléque maturescit, car la deuë maturité & cueillete des fruicts, est quand ils sont bien cuicts & essuyez au Soleil. le defaut de quoy les fruictiers & cidriers reparent par les faire suer en gros tas apres qu’ils sont cueillis & mis aux greniers, qui est ce que le Maceau appelle Migeoller, on dit aussi au passif, voila vn fruict qui est bien Aousté, qui probè maturuit.

Aousteron, m. acut. Trisyllab. est celuy qui se louë à soyer les bleds, Messor, Et est ainsi appelé pour la raison dite au mot Aoust, voyez Aoust.

AP

Aparier, voyez Apparier.

Apart, voyez Part, Seiunctim. Chacun à part soy, Se quippe quisque se instruat, ex Liu. lib. 23. Pro se quisque.

Apennin, Apenninus, C’est la montagne qui s’estend tout au long & par le milieu d’Italie. Elle commence à Gennes, & cōtinuë iusques en Sicile : mais le dos de sa cambrure va regardant la mer Adriatique ou Venitienne, & le dedans de ladite cambrure regarde la mer Tyrrhene.

Appast, Apaster, voyez Appast.

Apentis voyez Appentis.

Aperitif, ou Deoppilatif, Obstructiones apperiendi vim habens, Oppilationes discutiendi facultate præditus.

Apert, Apertise, voyez appert, & appertise.

Apertement, Apertè, Enucleatè.

Apertement courroucez, Non dissimulanter irati, Apertè dolorem ferentes.

Dire apertement & franchement, Testari apertè, palámque dicere.

A peu de gens, Paruo comitatu, Paucis asseclis, à petite compagnie : comme, Le Roy marche à peu de gens : l’opposite est, A grande compagnie.

Aphrodille és boutiques des Apothicaires ainsi nommé par corruption de langage, Asphodelus, Hastula regia.

Aphrodille masle, albicus, Aphrodille femelle, Hastula regia, pource que quand elle est en fleur, elle a la vraye figure d’vn sceptre royal.

Aplanir, voyez Applanir.

Apocalypse, ou reuelation, Apocalypsis.

Apocryphe, Apocryphus, arcanus, Occultus.

Apointer, voyez appointer.

Apologue, Apologus, fable morale, quales sunt Æsopi fabulæ.

Apologie, Apologia, Defensio, Purgatio, dicitur & apologismus Ciceroni.

Apoplexie, Stupor corporis, Insensibilitas stupidæ mentis, Apoplexia,

Apostasie, Apostasia, Defectio.

Apostat, Apostata, Desertor, Transfuga, C’est proprement vn gendarme qui laisse son rang, faussant la foy promise à son capitaine, Qui abscedit ab eo quod tuendum suscepit, On dit vn Moine apostat qui abbandonne & iette le froc.

Apostater, Apostatare, comme dit Cypriain, Deficere.

Aposteme, voyez Apostume.

Aposter, voyez Apposter.

Apostre, Messagier, ou Embassadeur, Legat, Apostolus, , id est, missus.

Apostres & lettres que le iuge, duquel est appelé, baille à l’appelant addressans au iuge par deuant lequel ressortit l’appel, Dimissoriæ literæ, Libelli dimissorij.

Apostume, ou Aposteme, Apostema, Bubo, Collectio, Suppuratio, Vomica.

Apostume meure, Abscessus.

Apostume qui vient enuers l’oreille, Parotis, parotidis.

Apostume qui vient sous la gorge à cause de quelque mauuaise eauë qu’on a beuë, Escrouelles, Struma, strumae.

Vne maniere d’apostume dont ce qui degoutte est comme miel ou cire, Meliceris, meliceridis : vel meliceria, meliceriæ.

Apostumer, & meurir, Suppurare.

Qui fait apostumer & meurir, Supputatorius.

Qui est apostumé, Suppuratus.

Apoticaire, Pharmacopola.

Apoué, Semble qu’il soit dit ab, à, priuatiua particula, quasi edendi potestate priuatus, nimirum prae nimia saturitate.

Apozime, mot familier aux medecins & apothicaires, Apozema, apozematis, άπόζεμα, en Latin Decoctum, en François, Decoction.

Appadi, voyez Angori.

Appaiser, quasi ad pacem adducere.

Le bruit & le tumulte est appaisé, Tumultus conticuit, Liu. lib. 22. Sedare seditionem, Idem, Ibid.

Appaiser & addoucir aucun, Pacare, Complacare, Lenire, Mitigare, Pacificare, Placare, Propitiare & Propitiari, Sedare, Resedare, Tranquillare, Mulcere aliquem, Aliquem propitium facere, Conciliatum animum alicuius reddere, Sedatum afferre, Incensum restinguere, Tranquillum ex irato facere.

S’appaiser, Desaeuire, Remollescere, Requiescere, Iracundiam reprimere, Remittere iracundiam, Iras mollire, vel minuere, Contundere iras.

Acheuer d’appaiser, Perpacare.

Chose par laquelle on appaise l’ire de Dieu, Placamen, siue Placamentum.

Pour appaiser l’ire de Dieu, Ad auerruncandam iram Dei.

Aisé à appaiser, Placabilis.

Quand vne personne est aisée à appaiser, Placabilitas atque clementia.

Qu’on ne peut ou qui est difficile à appaiser, Implacabilis.

Qu’on ne peut appaiser, & qui demeure obstiné contre vn autre, Inexpiabilis.

Il n’est pas poßible de l’appaiser, quelque priere qu’on luy face, Nullus locus preci.

Douleur qu’on ne peut appaiser par quelque consolation qu’on donne,