54
PETRI, VALLIUM SARNA1I MONACHI,
Guidonem de Luceio, castellanum de Malpha, vicecomitem Donges, militesque alios A usque ad quadraginta, misit suis in auxilium, et mandavit quôd in crastino sine dubio contra praedictum Comitem Fuxi pugnam essent habituri. Missis illis militibus, non remanserunt cum Comite inter milites et armigeros in equis amplius quàm sexaginta. Videns autem Comes Fuxi quod Comes noster misisset suis in auxilium, recedens à castro Sancti-Martini, rediit ad exercitum, ut inde, assumens armatos secum, rediret ad impugnandum marescallum et eos qui cum eo veniebant. Interea Comes noster Guillelmum Catum et milites indigenas qui erant cum eo in Castro-novo, allocutus est in hunc modum : « Ecce, inquit, fratres carissimi, Comes Tolosæ et Comes Fuxi, viri potentes, cum infinita multitudine » sanguinem meum quaerunt ; ego autem sum in medio bostirm quasi solus. Rogo » vos pro Deo, quatinus, si timore vel amore ducti vultis ire ad eos et à nie recedere, non celetis, et ego sartos et salvos usque ad ipsos faciam vos conduci, i O nobilitas viri ! û excellentia principis ! Respondens autem alter Judas, Guillelmus B videlicet Catus, dixit : « Absit, domine mi, absit ut à vobis recedamus ! etenim, j> etsi omnes reliquerint vos, usque ad inortem vobiseum perseverabo. « Similiter autem et omnes dixerunt ; sed, non multo post, dictus traditor cum quibusdam sociis suis recessit à Comite, factus de familiarissimo crudelissimus persecutor. Ilis ita gestis, inaresoallus et Buchardus de Marliaco et qui cum ipsis erant, summo mane audita missà, factà confessione et communione Dominici corporis suscepta, ascensis equis ad Comitem dirigunt iter suum.
Comes autem Fuxi, sciens eos venire, accepta secum de melioribus exercitus totius innumera multitudine ’equitum armatorum, pluribus etiam millibus pedi-tu rp electorum, pugnaturus contra nostros obviam properavit. Fecerat autem idetn Comes tres turmas : Comes autem noster, qui erat illà horâ ante fores Castrinoti et adventum suorum sollicitus exspectabat, videns quôd Comes Fuxi ad C dimicandum contra eos properaret, illos qui secum erant consuluit quid facere tum ; deberent. Diversis diversa sentientibus, dicentibus quibusdam ipsum debere ad custodiam castri remanere, aliis è contrario consulentibus ut ad auxiliandum suis militibus properaret, vir indefessae virtutis, vir probitatis invictae, dixisse perhibetur : « Paucissimi in isto castro remansimus, totumqne Christi negotium pendet » ex boc bello. Absit ut milites nostri moriantur in praelio gloriosi, ego vivus et » ignominiosus evadam ! volo vincere cum meis, vel occumberecum eisdem. Eamus » et nos, et, si necesse fuerit, moriamur cum illis. » Quis inter hæc se à lacrymis contineret ? Sic fatur lacrymans, statimque suis properat in succursum. Comes autem Fuxi, ut appropinquavit nostris, tres turmas quas fecerat in unam redegit. Hic adjiciendum, quôd episcopus Catnrcensis et quidam monachus Cisterciensis, qui de mandato abbatis Cistercii de negotio Jesu-Cliristi curam gerebant, ve- D nichant cum marescallo : qui videntes hostes venientes, tiellumque imminere, (’(«■permit hortari nostros ut viriliter se haberent, promittentes firmissimè quod, si tam glorioso certamine pro fide occumberent eliristiana, remissionem adepti peccatorum , omni statim gloriâ et honore coronati, mercedem reciperent sui certaminis et laboris. Strenuissimi autem milites nostri, certi quidem de praemio, sed et lamam de reportanda victoria spem halientes, hilares et intrepidi hostibus occurrebant ; illi autem veniebant in unum conglobati. Ordinaverunt autem ipsi adversnriilariem suam in Imnc modum : illi qui in equis sedel«ant ferro coopertis, incedebant medii : reliqui autem equites ex una parte, pedites verô ex altera optime inuniti. Habito igitur nostri se consilio, proposuerunt quod illos qui habebant equos ooojiertos priiis impeterent. Dum hoc fieret, aspicientes nostri à longe viderunt (Joniitem nostrum exeuntem à Castro-novo, et in eorum auxilium pro- E peranten>. Statim, duplicata audacià, animosiores effecti, invocato Christo, in hostes se medios immiserunt, ipsosque dicto citius penetrarunt : illi autem , victi in momento et confusi, fugae præsidia arripuerunt : quod videntes nostri, statim ad pedites qui stabant u parte altera se vertentes, de illis innumerabiles occiderunt. Nec silendum quôd, sicut marescallus veridica relatione asseruit, contra unumquemque ex nostris erant hostes plusquam triginta. Agnoscatur igitur operata Divinitas : non enim potuit Comes noster bello intéressé, quamvis sul> festinatione maxima adveniret ; jam enim suis militibus victoriam dederat vietor Christus. Insequcntibus igitur nostris fugientes adversarios, et extremos quosque caedentibus,
