Page:Buffon - Œuvres complètes, éd. Lanessan, 1884, tome IV, Partie 2.djvu/266

La bibliothèque libre.
Le texte de cette page a été corrigé et est conforme au fac-similé.

ADDITIONS À L’HISTOIRE DES ANIMAUX


ADDITION

AUX ARTICLES OÙ IL EST QUESTION DES CORPS GLANDULEUX QUI CONTIENNENT LA LIQUEUR SÉMINALE DES FEMELLES[NdÉ 1].

Comme plusieurs physiciens, et même quelques anatomistes, paraissent encore douter de l’existence des corps glanduleux dans les ovaires, ou pour mieux dire dans les testicules des femelles, et particulièrement dans les testicules des femmes, malgré les observations de Valisnieri, confirmées par mes expériences et par la découverte que j’ai faite du réservoir réel de la liqueur séminale des femelles, qui est filtrée par ces corps glanduleux et contenue dans leur cavité intérieure, je crois devoir rapporter ici le témoignage d’un très habile anatomiste, M. Ambroise Bertrandi, de Turin, qui m’a écrit dans les termes suivants au sujet de ces corps glanduleux.

« In puellis à decimo quarto ad vigesimum annum, quas non minùs transactæ vitæ genus, quàm partium genitalium intemerata integritas virgines decessisse indicabat, ovaria levia, globosa atque turgidula reperiebam ; in aliquibus porrò luteas quasdam papillas detegebam quæ corporum luteorum rudimenta referrent. In aliis verò adeò perfecta et turgentia vidi, ut totam amplitudinem suam acquisivisse viderentur. Imo in robustâ et succi plenâ puellâ quæ furore uterino, dintino et vehementi tandem occubuerat, hujusmodi corpus inveni, quod cerasi magnitudinem excedebat, cujus verò papilla gangrenâ erat correpta, idque totum atro sanguine oppletum. Corpus hoc luteum apud amicum asservatur.

» Ovaria in adolescentibus intus intertexta videntur confertissimis vasculorum fasciculis, quæ arteriæ spermaticæ propagines sunt. In iis, quibus mammæ sororiari incipinnt et menstrua fluunt, admodum rubella apparent ; nonnullæ ipsorum tenuissimæ propagines circùm vesiculas, quas ova nominant, perducuntur. Verùm e profundo ovarii villos nonnullos luteos germinantes vidimus, qui graminis ad instar, ut ait Malpighius, vesiculis in arcum ducebantur. Luteas hujusmodi propagines e sanguineis vasculis

  1. Dans ces « additions » Buffon répète, en y insistant, toutes les erreurs contenues dans le Mémoire sur la génération. Il me paraît inutile de les relever une seconde fois.