Aller au contenu

Page:Cicéron - Œuvres complètes, Lefèvre, 1821, tome 28.djvu/200

La bibliothèque libre.
Cette page a été validée par deux contributeurs.

qui ne pourraient se défendre de quelques soupçons : Familiare jurgium non judicem, sed arbitrum quærit. Nihil autem componitur inter absentes, nec tuto epistolis omnis querela committitur ; et inexplorata fronte, per quam produntur animi, incertum est, quam simpliciter detegatur ira, quam fideliter desinat… Quemadmodum multa, quorum in tenebris audacia est, luce prohibentur ; ita, quæ absentes irritant et concitant, præsentiam non ferunt…. Ailleurs, il enseigne avec plus de détails que Cicéron, comment il faut se conduire à l’égard d’un ami absent : Quæramus a venientibus, quid absentes agant ; debitoribus illorum instemus, creditoribus respondeamus, inimicis resistamus…. Una peregrinatio eradit animo jus omne ; si vero longior hæc est et longinquior, excidit notitia quoque, non tantum amicitia. Quod ne possit accidere, omni opera sistamus (forte, insistamus), et fugientem memoriam reducamus ; utamur, ut in prima parte dicebam, animi velocitate ; neminem a nobis amicum abesse patiamur….. Imago effingatur animo notabilis et e vivo petita, non evanida et muta.

Sic ille manus, sic ora ferebat.

Adjiciamus illa, quæ magis ad rem pertinent : Sic loquebatur, sic hortabatur, sic deterrebat, sic erat in dando consilio expeditus, in accipiendo paratus, in mutando non pertinax ; sic solebat beneficia liberaliter dare, patienter perdere ; sic properabat benignitas ejus ; sic irascebatur ; eo vultu ab amico vincebatur, quo solent vincere. Ceteras virtutes pererremus ; in harum usu tractatuque versemur ; et, si plures eodem tempore absunt, velut sparsa pluribus locis membra familiaritatis nostræ colligamus ; nunc hic, nunc ille in ore animoque sit…. Ces fragments de Sénèque sont ici imprimés en France pour la première fois. J. V. L.

(20). — XX. Des critiques prononcent peut-être un peu légèrement, que ce trait de la fable ne convient pas à Néoptolème, mais à Achille son père, qui fut, disent-ils, élevé chez Lycomède, roi de Scyros. Mais Achille fut élevé par Chiron en Thessalie, educatus ; ce fut Néoptolème qui passa son enfance à la cour de Lycomède ; il y resta jusqu’après la mort de son père, et il est bien probable que le vieux roi, instruit déjà de la mort d’Achille, voulut s’opposer, au moins par ses larmes, au départ de son petit-fils. Il est possible même que ce fût une scène du Néoptolème d’Ennius, cité par Cicéron, Tuscul., II, 1, et que Lélius rappelait ici, comme il rappelle ailleurs (chap. 7) l’Oreste de Pacuvius. J. V. L.

(21). — XXI. « Il ne faut pas croire, dit madame de Lambert, qu’après