Page:Descartes - Œuvres, éd. Adam et Tannery, VIII.djvu/61

La bibliothèque libre.
Cette page n’a pas encore été corrigée

Quomodo etiam ut modi Jubflantix .

��ï5-j6. Pars Prima. }i

cogitans & fubftantia extenfa, hoc eft, quàm mens & corpus ; quo pa&o clariffimè ac diftindifïimè intel- liguntur. Quin & faciliùs intelligimus fubftantiam extenfam, vel fubftantiam cogitantem, quàm fubftan- 5 tiam folam, omiflb eo quod cogitet vel fit extenfa. Nonnulla enim eft difficultas, in abftrahendâ notione fubftantiae à notionibus cogitationis vel extenfionis, quae fcilicet ab ipfâ ratione tantùm diverfae funt; & non diftin&ior fit conceptus ex eo quod pauciora in io eo comprehendamus, fed tantùm ex eo quôd illa quae in ipfo comprehendimus, ab omnibus aliis accuratè diftinguamus.

Cogitatio & extenfio fumi etiam poflunt pro modis lxiv

fubftantiae, quatenus fcilicet una & eadem mens plures i5 diverfas cogitationes habere poteft; atque unum & idem corpus, retinendo fuam eandem quantitatem, pluribus diverfis modis poteft extendi : nunc fcilicet magis fecundùm longitudinem, minùfque fecundùm latitudi|nem vel profunditatem, ac paulô poft è contra 20 magis fecundùm latitudinem, & minus fecundùm lon- gitudinem. Tuncque modaliter à fubftantiâ diftinguun- tur, & non minus clarè ac diftinétè quàm ipfa poffunt intelligi : modo non ut fubftantiae, five res quaedam ab aliis feparatae, fed tantummodo ut modi rerum fpe- 25 dentur. Per hoc enim, quod ipfas in fubftantiis qua- rum funt modi confideramus, eas ab his fubftantiis diftinguimus, & quales rêvera funt agnofcimus. At è contra, fi eafdem abfque fubftantiis, quibus infunt, vellemus confiderare, hoc ipfo illas ut res fubfiftentes 3o fpedaremus, atque ita ideas modi & fubftantiae con- funderemus.

�� �