Page:Descartes - Œuvres, éd. Adam et Tannery, X.djvu/235

La bibliothèque libre.
Cette page n’a pas encore été corrigée

25 COGITATIONES pRIVAT^. 225

Idem me monet aquam congelatam plus loci occu- pare quàm folutam^; idem expertus eft glaciera in

» motûs iniiium dederit, ut omnes partes vicifTim praecedant. Sic fi globum » ligneum ex fune fufpendas, & in aquam demittas, moveafque per funem « circulariter, ablato fune, globus perget moveri, eo modo quo candelabra » funi appenfa ; imô fi di£lus ligneus globus funi appenfus in aère circu- » lariter moveatur, fubitoque abfcitTo fune aquae incidat, non dubitem » quin in eâ circulariter motus futurus fit. Cur enim candelabra in tem- » plis non mutant motum circularem in reftum? Si dicas, quia funi » adhœrent, eveleens de Jlingers en den Jleen daer in aen de touwe han- » ghen ; maer de Jlingers fijn altijt Jo aen de Jlingers gejlreckt, dat het » een deel van de Jleen altijt naejl de hant is en eenen kleijnen circel » bejchrijft dan het uijterjle deel van de Jleen, dat tverji van de hant » blijjt, cùm candelabra appendeant longo funi, eaque parvo circule » moveantur, funis, non fit femidiameter circularis motus eorum, ita ut fi » candelabra reflum motum appeterent, nullo negotio extra fuum circu- » lum procurrerent. At, cùm id non fiât, manifeftum eft, cùm candelabra » longiflimo funi appendeant, fere nuUam effe rationem cur motum circu- » larem non fervent, ita ut hîc eo modo quo in refto motu valeat hoc » theorema : quod Jemel movetur, Jemper eo modo movetur, dum ab » extrinfeco impediatur. In vacuo verô nulla talis confideratio habenda; » magnum enim corpus, parvum, grave, levé, magnâ aut parvâ fuperficie, » hac five ilià figura, &c., femper eo modo quo femel motum eft, pergit » moveri, his accidentibus nihil impedimenti afferentibus. Praeterea cùm » candelabra eo modo moventur quo dico annuum motum terrae fieri, » û abfcilîo fune fieri poffet, ut candelabra in acre elevata manerent neque » décidèrent, fed ut aftra in caelo, fie haec in aère vagarentur, nulla ratio » videtur elTe cur non pergerent circulariter moveri, ufque dum faepius » aeri occurfando impedita tandem. Cùm autem in hoc motu omnes » partes rei moiae viciffim antecedant, cùmque graviores partes rei in » aère motas naturâ fuâ, ut antediximus, nitantur antecedere, prasftat rem » motam globum elTe & œquabilis ubique materiae : attamen etfi res mota » talis oninino non fit, tanta tamen eft vis motionis femel faftae, ut non » fubito motus hic circularis propter id impediatur, fed citius dumtaxat » quiefcit & incpncinnius movetur. »

[Fol. 104, recto, col. 2, l. 10, à verso, col. t , l. i5.)

a. Journal de Beeckman, année 161 8 (peut-être août-septembre, à Caen) :

« Glacies plus loci requirit quàm aqua. — Kekermannus, lib. ullimo

» Phyficae in traélatu de Vacuo, dicit aquam conglaciatam multo minus

» fpacium complere, quàm liquidam; fed fallitur. Experientia enim

» teftatur poculum plénum aquà liquida conglaciatum protuberare, &

» fupra margines erigi ita ut glacies altior fit ipfis marginibus; quod ipfe

» ficpiftime fum expertus. Prœterea miror eum, glaciem aquœ fupernatare,

ŒuvRKs. V. 29

�� �