Page:Descartes - Œuvres, éd. Adam et Tannery, X.djvu/564

La bibliothèque libre.
Cette page n’a pas encore été corrigée

')')2 Correspondance.

cette conjecture singulièrement douteuse. Aucune mention, en effet, ne se trouve, dans ce Journal, d'une visite de Beeckman à Descartes au mois d'août 1634, ni même en toute cette année: cependant Beeckman n'aurait pas manqué, ce semble, d'en faire mention. Nous donnerons ici, à titre de document, une autre expérience, que rapporte Beeckman, à la date du 19 mars 1629, pour mesurer la vitesse de la lumière.

« Lux quantum temporis euudo occupet, explorare. — Scripfi ante » aliquando, putare homines lumen nihil temporis requirere ad » quodvis fpacium peragrandum, quia nulla menfura eft quà tanta » luminis celeritas poteft metiri, eo modo quo lumen celeritatcm » fonituum metitur. At hodie, qui eft 19 martis 162g, te Dort, mihi !> incidit modus aliquis quo id fieri poffit, Diftet homo ab alio per tôt » miliaria per quod {legc quot) bombardi explofi lumen potcll » videri ; & quo fpatium hoc fit majus, ftet uterquc in monte » excelfo, ne quid in medio obftet quo minijs lux vel flamma ignis » accenfi videri portit. Verifimile autem eft, magnum fpatium requiri » ad differentiam aliquam notandam tempore, ob incredibilem » luminis in movendo ccleritatem. Uterque homo habeat cxadifli- » mum horologium portatile, & uterque, tam is qui bombardo » explofo aftat quàm qui tam longe ab eo remotus eft, uterque, » inquam, eo momento quo lumen videt, in horologij celerrimà rotà » notet punclum aliquod, vel atramento vel alio modo, quo exadc » poteft fcire quot denticuli tadi fuerint dum fibi invicem in via » occurrerunt. Uterque enim cum horologio fuo ad fociuni proficif- » catur; atque ubi fibi occurrerint, unufquifque numeret quot den- » ticuli in fuo horologio tranfierint; idque fiïpiùs fiât, perniutatis » horologijs. Verifimile mihi videtur, non tantam elfe lucis cele- » ritatem, quin illi deprehenfuri fint, plures dentés tranfijlfc in » horologio ejus qui bombardo explofo adftiterat. « (Journal di-; » Beeckman, yb/. 340, verso, l. 22-42.)

Ajoutons enfin ce renseignement, que donne Beeckman dans son Journal, année 161 5 ou 1616, et qui est précieux pour l'histoire des sciences :

« Lucem tempore moveri, probatur. — Sententia philofophorum )' ferme omnium eft, vifum elfe momentaneum, id eft, uno momento » lucem, vel fpecies quas vocant, à re vifà ad oculum noftruni » pervenire; quam fententiam, licet tôt & tantos authores habeat, T) veritati non elfe confentaneam, definivimus antehac... » [Fol. 44, recto, col. 2, l. 4S. — Fol. 44, verso, col. i, l, 6.)

�� �