Page:Descartes - Œuvres, éd. Adam et Tannery, X.djvu/599

La bibliothèque libre.
Cette page n’a pas encore été corrigée

Supplément. 587

» diéla funt, non deell'e plures alios modos, quos inter vnum fuggeffit

» praïftantiflimus Philofophus Honoratus Fabrj^; ex quo modo cùm

» alla multa concludi poflint, ad illius praxim fludiofos prouocarim.

» Sumatur ergo vas vitreum cubicum, aut alterius cuiufuis figurœ,

» idque cuiuflibet magnitudinis, puta cubici pedis ; & fyringe notae

» magnitudinis pluribus vicibus mittatur aër in illud vas, qui

» nequeat egredi ; fi enim innotuerit quantitas aëris, quam fyrinx

» quouis impulfu mittit in lagenam, & quantô fit hœc poft immiffum

» aërem, quàm antea, grauior, tam aëris grauitas, quàm eiufdem

» moles innotelcet. Qui quidem modus idem eft cum eo quem pneu-

» maticà fiftulà expertus fum ; fed in vafe vitreo diaphano id infuper

» habet., quôd aëris condenfati feu preffi colores videre poteris. » {Prœfatio in Ballifticam, p. 7-8, non paginée.)

Page 166-167. Mersenne passe à l'étude du siphon, prop. XXXIV à XXXIX, p. 156-172, et dans la prop. XXXVII notamment : Caufam afcenfus aquœ per Jîphonem & Jiltrum, attaque injlriimenta pneumatica, inueftigare, il insère unç explication qui traduit parfois, mot pour mot, deux passages des lettres de Descartes. Voici ce texte de Mersenne :

« Porrô, ex illuftris viri fententià placet explicare, quâ ratione » defcendat aqua tam in fiphone quàm in organo Ctefibico (quod » Galli Pompe dicunt,/». i6j). Cùm igitur nullum in naturâ vacuum )) exiftat, motus omnes circulares funt, hoc eft nullum corpus loco » fuo cedit, quin aliud ci fuccedat, & huic fecundo tertium, & ita » deinceps, adeout fiât eodem tempore multorum corporum circulus M veluti concathenatus... »

» Itaque totius mundi partes ita cohœrent, vt vna loco cedere » nequeat, quin eundem locum alia confcftim occupât : vnde fit vt » folles apcriri ncqucant, nifi circumllans aër illos ingrediatur, cùm » nuUus fit alius in mundo locus ad quem fugere poflTit, prœterquam » in ipfos folles : quod qui probe intellexerit, multa foluct, qua; » alioqui ditticilia futura fint... »

\'oir, pour le premier de ces deux alinéas, la lettre de Descartes à Mersenne, du 23 mars 1643, t. III, p. 644, 1. 2(), à p. 645, 1. 8; et pour le second, la lettre du 2 février 1643, ibid., p. 6i3, 1. i5-2i.

Page i93-i<)3. Après la prop. XLII, Mersenne insère un bel éloge de Galilée, que nous reproduisons ici, à cause de la mention qui y est faite de Descartes (toujours désigné par les termes de Vir illustris) et des principaux iiiathématiciens de France en ce temps-là.

�� �