Page:Michelet - OC, Histoire de France, t. 2.djvu/553

La bibliothèque libre.
Cette page a été validée par deux contributeurs.
543
APPENDICE

trait en te passant ses disciples que ton savoir était encore supérieur au sien. » (Foulques, prieur de Deuil.) « Lui seul, ajoute un autre de ses admirateurs, savait tout ce qu’il est possible de savoir. » De son école, où cinq mille auditeurs ordinairement venaient acheter sa doctrine à prix d’or, sortirent successivement un pape (Célestin II), dix-neuf cardinaux, plus de cinquante évêques ou archevêques, une multitude infinie de docteurs, et avec eux une espèce de régénération intérieure de l’Église d’Occident. » Les Réformateurs au douzième siècle, par M. N. Peyrat, p. 128, 1860.


80 — page 220Cette philosophie passa en un instant la mer et les Alpes

Guill. de S. Theodor. epist. ad. S. Bern. (ap. S. Bernardi opera, t. I, p. 302) : « Libri ejus transeunt maria, transvolant Alpes. » — Saint Bernard écrit en 1140, aux cardinaux de Rome : « Legite, si placet, librum Petri Abelardi, quem dicit Theologiæ ; ad manum enim est, cum, sicut gloriatur, a pluribus lectitetur in Curia. »

Partout on discourait sur les mystères

Les évêques de France écrivaient au pape, en 1140 : « Cum per totam fere Galliam, in civitatibus, vicis et castellis, a scholaribus, non solum inter scholas, sed etiam triviatim, nec a litteratis aut provectis tantum, sed a pueris et simplicibus, aut certe stultis, de S. Trinitate, quæ Deus est, disputaretur… » S. Bernardi opera, I, 309. — S. Bern. epist. 88 ad Cardinales : « Irridetur simplicium fides, eviscerantur arcana Dei, quæstiones de altissimis rebus temerarie ventilantur. »


81 — page 225, note 1Abailard voulut réformer les mœurs de l’abbaye de Saint-Denis

« Sciebam in hoc regii consilii esse, ut quo minus regularis abbatia illa esset, magis regi esset subjecta et utilis, quantum videlicet ad lucra temporalia. » Liber Calamit., p. 27.


82 — page 226Saint Bernard vint avec répugnance au concile de Sens

S. Bern. epist. 189 : « Abnui, tum quia puer sum, et ille vir bellator ab adolescentia : tum quia judicarem indignum rationem fidei humanis committi ratiunculis agitandam. »

Innocent II haïssait Abailard dans son disciple Arnaldo de Brescia

S. Bern. epist. ad papam, p. 182 : « Procedit Golias (Abælardus.)… antecedente quoque ipsum ejus armigero, Arnoldo de