diversa Comparationis ratione confirmatur : nam, quum illa non forment comparationis gradus, hæcsola comparationem adsciscunt. Sed recte Plotinus, uti numerum Singularem Plurali ampliorem et perfectiorem quodammodo vim habere putabat, sic etiam Positivo perfectius aliquid et angustius enuntiari existimavit, quam Comparativo et Superlativo[1], qui gradus non, uti Positivus, absolutam, sed comparatione debilitatam habent notionem ; quamobrem bene observavit, non modo Superlativum et Comparativum sæpe inter se permutari, sed etiam eorum Adjectivorum, quæ vim minus definitam et absolutam habeant, Positivum pro Comparativo poni posse[2].— In Pronominis definitione etiam nunc multi laborant grammatici, quanquam hodie merito explosa est eorum opinio qui Pronomina servorum instar Substantivorum, ut dominorum, munere ac vice tantum fungi opinabantur ; facile autem inventas, si Pronominum vim cognoscere studeas, notiones iis indicari per se prorsus incertas, nudas, materia quasi et argumento vacuas, quum nihil iis definiatur, nisi esse aliquid aut idem vel aliud, aut hoc vel alio loco situm : nam ad has notiones revocanda sunt Pronomina omnia et personalia et demonstrativa et correlativa et interrogativa ; idem etiam rectior linguarum cognitio et comparatio docuit, quum ubique Pronominum formas et simplicissimæ inveniantur et antiquissimæ earum partes esse videantur, ita ut prima quasi linguæ fundamenta et tirocinia habenda sint. Quod non fugerat Plotini sagacitatem, qui vidit Pronominibus, quia notiones eorum maxime essent simplices neque ullam rerum varietatem exprimerent, ideri sæpe indicari ea quæ absoluta essent, æterna, supra singularum rerum inconstantiam et varietatem elata[3]. — Usu recepta est Verborum in transitiva atque intransitiva distributio, sed vulgo non animadvertitur, et incertos sæpe fines esse, quibus transitiva ab intransitivis distinguantur, et intransitiva non eamdem omnia rationem sequi, sed plures eorum classes esse discernendas. Meliora docuit Plotinus : intellexerat enim, omnia Verba actionem aliquam et motum indicare, sed aliis motum et actionem durantem, aliis perfectam significari ; utrumque vero Verborum genus in duas species discedere ostendit : nam actionem durantem aut esse absolutam, qua nihil præter ipsum agentem afficeretur, ut eundi, cogitandi, aut relatam, quæ ad externam aliquam rem referretur eamque mutare vel omnino affectione aliqua afficere studeret[4] ; jam vidit passiva vulgo ab his tantum formari, non ab illis, nihilominus
Page:Plotin - Ennéades, t. III.djvu/658
Le texte de cette page a été corrigé et est conforme au fac-similé.
597
SIXIÈME ENNÉADE, LIVRES I, II ET III.
