Aller au contenu

Page:Rousseau - Du contrat social éd. Dreyfus-Brisac.djvu/251

La bibliothèque libre.
Cette page n’a pas encore été corrigée

{Q4 DU CONTRAT SOCIAL. établirent au village la pépiniére de ces robustes et vaillants hommes qui les défendaient en temps de guerre et les nour- rissaient en temps de paix. Pline dit positivement que les tribus des champs étaient honorées a cause des hommes qui les composaient; au lieu qu’on transférait par ignominie dans celles de la ville les laches qu’on voulait avilir (1). Le Sabin Appius Claudius, étant venu s’établir a Rome, y fut comblé d’honneurs et inscrit dans une tribu rustique, qui prit dans la suite le nom de sa famille. Enfin, les affranchis entraient tous dans les tribus urbaines, jamais dans les rurales; et il n’y a pas, durant toute la république, un seul exemple d’aucun de ces affranchis parvenu a aucune magis- II`&Il1I`€, ql.lOl(]Ll€ devenu CltOy€Il (2). (1) P1.1m1, cité par Sigonius. — Rustica: tribus laudatissimx eorum, qui rura haberent, urbanx vero in quas transferri, ignominie esset, desidia: probro... (2) Stcomus, De antiquo jure civium romanorum, liv. I, chap. 1, D: cxvz nomtuo. — Quod igitur in libris suis dc republics praeclare scripsit Aristo- teles, civium alios aliqua ex parte, alios omnino cives esse id in republica etiam Romanorum verissimum esse deprehenditur. Id., chap. 111. -— Dc tribubus ct curiis. Urbs enim primum a Romulo in tres partes distributa est, unde tribus dicta:... (Si Dionysium attendamus) urbem quam trium Romulus tribuum fecerat, Servium in quatuor divisisse, non gentium, ut ille, qua habitarent, sed lo- corum, in quibus habitarent, habita ratione... adque idcirco neminem e sua regione in alteram transire, ne tribus ipsa: forte perturbarentur, voluisse... Ut rustica vita honestior urbana haberi coepta est, sic rustica: tribus ur- banis honoratiores. Itaque urbanislibertinorum ordini relictis in rusticas ab ingenuis commigratum est. Ergo cum tantum honoris rusticis tribubus accessisset, tum suspicor commutata tota Servii ratione, eos ctiam qui urbem incolerent nobiles ho- mines in rusticas tribus transferri coeptos esse. Quid enim? nonne Ap. Clau- dius cui ex Sabinis in civitatem venienti pars urbis ad cdcs construendas et ager ad colcndum datus est, in rusticam tribum qua postea a se Claudia nomen accepit, conictus est. ...Rusticarum vero tribuum honorem ex eo maxime tcmpore increbuisse crediderim ex quo tribus censorum arbitrio sunt pc1·missc,ita ut ii et novas tribus addere ct novos cives in tribus coniicere et veteres tribu movere posscnt, quam eorum potissimum fuisse potestatem accepi-` mus; unde enim eam quisquc tribum tenuit quam sibi non urbis aut agri habitatio sed censorum arbitrium detulisset... Docet Diodorus qui Appium Coecumcensorcm potcstatem dedisse civibus ut in,quam vellent, tribum dis- tribuerentur, in qua vellent censerentur, scripsit.