Page:Thresor de la langue francoyse, 1606, 1, Masset, Aegidius, Nomenclator.djvu/18

La bibliothèque libre.
Cette page n’a pas encore été corrigée
A LA LANGVE FRANÇOYSE. 13

Supplex orat N. dicens, quod anet octiduum fuisset grauiter ixtus a quodam ignoto tam verbis quam verberibus, ita vt dictus ſupplex detineretur modo æger in lecto, &c.

Nos vtimur praterea hoc tempore in actione definita per ſuprapositas particulas spatij temporis, vt Citius fecerit quam dixerit. Es, Ego perfecerim duabus horis.

Quod ad aoristum compositum (quodque eſt phifiptampoléflum) bas optandi formulas adrnittit, Vtinam, Lubenter, Ex bono corde, Vellem, vr, Ego vellen. —, uo d ego abfoluiffem. Phrafis.roteumque dom, pro qua nos dirimus per in finitioum, Ego vellem, er, Nos veilemus feciffe. sed °porta dtcere : Ego vellena quod nos effemuS, Vos effetis, illi eſſent in bona valetudine.


addënolo ham, voccm eu, nos itérum componimits °muis boec protterit a, rot, Habuerim fadum Poteſt eſſe quod habuerim faetum, & habuiffem faeluM & cornpletum sed illoruon rofoss pendet prioribus, cum hoc diférimine, quod bac fionificent a5ionem’nen folum incboa tam, fid ornnino abfolutam sunt que magis parbetiea Tram priora, qua poffitmus vo car e, abfo fitte, P r Xterita optatiui bac alta vero, Prxterita optatiui perfedifs.

Faturum autem, recipitfemper, D ieu vue ille que, nifi forte penderet ex alio felmonc incapto per indicatittuin, rot, Ille vult VT ego eam alloquutum.

subiunaittur nobildy ? repat ab optatiuo, motat is folummodo formulis optatinis in coniuneliscas, quefiant, Erft, tametti, lieer, cum ita fit quod, quamuis, quatnquam.

Prafens ſubiunavui eſt idem futurum optatiui, &recipit omnes iflus fora : das dempt°, qUand, Tod ponitor ante imperfeatoon, rot, Quarnquant loquerer

.rmo cum perfecloficppofititto. Quatnquain feccrini, ad hu° cum plufquarn per fc d°, gLiamquam feciffem, (9tou admittunt etiam —et, Etfi dixerim : Et, QL.ramuis dixiffern.

Schiunansushabet vutonpriulfgeturton rompofituni’d verba auxiliari, Habebo, admittit partvadam, quand, quamquam, rocipofi quam, first ( ;.7 fecundunt futurum, Pauray en.

Nos habennts duo tempora diftintla infinitini, prafens, dicere, er perfeelon compofiturn is verba auxibari, quo "ft fuerimus nJ psrterito, pari : kir i0, nat » auo ir eu dit eſt perfeaurn, perfetliflimunt, Venire, veniffe

Quod ad futurum nos iibsd repreféntamus per banc circumloquationem, puin. indicatiui, quèd cro, eris, erit, err. id efl, me, te, fe, uos, Vos, illos, futnr. effe.

Pro geriondo —ver°, Latinortom in di, nos vtimur fispradiais infinithois, iulrspreponendo de, vr, Faciendi, d’ataoir fait, d’auoir en fair.

Pro els in do, participio prafenti-verborum, cum en, vr, Loquendo. Et pro gis in durn : rotimur prafenti isoflrntissi, cmn pour, , vr, Ad faciendu rn.

Pro priori. fiapino, infinitio° prarenti, vt, V ad o lurum.

Pro pofieriori it idem, fed runt a, rot, Hoc eſt facile fadu, p er adi wam, jOd per paf’itouno, Dignutn.quod audiatur, id eſt, auditu.

Nos vocamus recoprow dut refiexma qa£ fignificant atlionem C’-’111, rionem finnilniediantibtts ace ufatiuis perfOnabbsts, Tos babent per pr£fe, vr, Egoine atno, Tu te amas, Ille fe amat : Nos nos alumnus, Vos vos amatis, lUi fe amant, ert. guibus onmibu s auxi— • liatur, Su m, ve, Ego me atnaui. Et, N os nos furnus amati, &c. FRANCOYSE. 13

firft fait que dit. Er, i’auroys acheué en deux heures. gricluenzent offencé par vn quidam, rant de pardes que de main. mifè que lek fiepphant en feroit a preſent detenu marade au bit, &e. mentionnées particules, d’elpace de tempo, comme, II ataroit plu-

Nous vſons encor de ce remps en adion hcmirée par les fufsupplie humblement 7. dilant que depuis buit jours en fa, ibauroitlhe,

Quand a l’aoriſte compoſé, qui eſt le pluſque-parfait, il regoit ces formules de fonhaitter, Ika Dien que, J 14 mgenneroolonté .pbe, Yolontiers, De bon mto., 8z, Ie voudrov., comme, Ie roondroy que i’etiffe arbeid, qui eſt vne phraſe durerte au lieu de quoy nous difons par l’infinitig le voudroy, &, Nous veiedrions anoi, r fait : mais faut dire, le voudro7 ; que nolo fnigions, que vans fulhex, Itt’ils Ment en

b’EenfaaduieOuftant ccre voix eis, nous compofons derechef tous -ces preterits, comme, l’aye eac fair, I’mons eu fait, feuffe tm fait. mais l’vſage en depend des premiers, auec cete reale difference, qu’ils ſignifient vue adion, non point ſeulement encommencée, mals du tout accompli e & acheuée eſtans plus pathetiques, oci paſſionnez que les autres, que nous pouuons nommer abſolumét, Prercrirs de— Ptoapt if ; &ces autres, Preterits trefinarfoits de l’optatif :

Pour le futur ii regoit to u fio urs, Dieso vueille que d’auanture il ne dependoit d’vn nutte diſcours, commence par l’indicatif, comme, Il —vent que t’aille parler luy, &c.

Le ſubiundif ne differe en tien de l’optatif, , & n’auons qu’a changer ces formules optatiues en co ni ti nétiues, qui font, Bie » ; que, iapit que, encores que, comme ainji 1 : 2it que•quand, pand bie ».

Le preſent du ſubiunctif, eſt le inefine futur de l’optatif, & recoit routes ces formules ho r Cm is, qua ncl qui ſe met deuant l’imparfait, comme,..Quandieparieroi ;.

Meſmes snee le parfait ſuppo Grif, _egand i’aurcry fair, & pluſque parfait,..Q1Loand t’etalfe finr, (qui regoiu en t anti-J les autres)comme, Bien que i auroy dit, Et, Ent-eros 514e i’enffi,

Le ſubiundif a vn premier faut cornporé du verbe auxiliaire, i’auray, & admet la particule, goand, comme fait Ie ſecond fut=compoſé,.Q., u_nrod ataray

Nous auons deux tempo doEl sets de l’infinitif, le prefenr, d ; re, & le pluſque-patfait compoſé du verbe nxiliaire, dont nous audons vſe au preterit, auoir : car, auoir es dit, &le parfait, treſparfait, Irenir, eff re vena, auoir eſté roemt.

0…oand au futur nous le repreſentons par cete circutnlocution du futur indicatif, fee ieferay, que tu ferar, qu’il fera, &c. Pour les getundifs des Latins en di, nous vſons des ia en leurs preporant de, comme, De fitir e, d :’auoir

Pour reus en do, du participe preſent des Verbes, auec erk, contme, En padant. Et pour ceux en doorn, du preſent infinitif, aucc your, comme, rourfaiïe.

Pour le premier ſupin, de l’infinitif prefé’t, cii me, re nti ! vay boiler. Et pour le dernier auſſi : mais auec a. Ome, Ceta eſt aiſe a faire, par l’adif : muis par le pita’, de, co mine, Digue de/lee entendu.

Nous appelons verbes reciproques, on reflexifs, qui ſignifient aetion 8t pafliôn tont en ſemble, par le moyen des accuſatifs perſonnels, qu’its ont touſiours deuant rus, comme, ie m’ayme eaymes,.11Payme : MOUS nows.9rnons, Vous vous aynex Ils.Payment, &c. & ont roos potte verbe auxiliaire, Ie fooys, comme. Ie meligs aymg. Et, Nous nous ſommes ayme.

______________________________________


DE PARTICVLIS que, ET ANTE VEKBA, Brernandron e fi quando partieula que, eſt conionclio rationalis La- IJL.), time quèd, poteji conuenire per concla tempora indicati ui, imo optatiui, dempto aorifto, praterito pe, : ftí-bo fatum diio optatitti) quando eſt conionato finaiis Latine, vr qua lir witz « in connedione modoruni inclacattui optatini, cum juin : Inc.-1Mo.Primb, prafens & futurum ondicateui, coomprojenti ſubitonaitoi, vr, Ine dicit, er, Dieet, vr hoc faciam. ImperfeClum, aoriftw, c pbnfquam perfeatom indicatiui, cum aorifto vr, Ille ad me fcribebat, fcripfit, er, Scripferat vr exirem. Per f olonindicatiui, cumprafenti rubiuntlitti. In verhis imperancli, & rojamli, vt, IIIC mifit qui mihi diceret vr hoc faciam fua caufa. Et cum tmperamus Out rogamus cum roebend’tiori Inflantut, ettam cum aorgto nohis iniunxit vr nos haberémus hoc facere &c. eſt, vr prx cxteris hoc faceremus. …/fra.sionginar cum praterito perfetio fisbumélmi, Ille putauit quafi di : tel-in] hoc fua caufa. Praferofippopiuum optatitii out cum eodem tempore, aut toni preterite ſuppofititto, ffilcu dixi) forenfis, rot poft — aliquem fermonem, D iceret nfhilominus didus aetor, , quod ego illum grauiter offendiſſem, vnde illepeteret, vt effem condemoatus, e-r.

DES PARTICULES que, ET si DEVANT LES VERBES.


IL faut regarder quand cete particule sjue. eſt coniondion rationelle en Luis qua, (qui ſe peut accommoder par tous les temps de l’indicatif, & meſmes de l’optatif, exceptez l’aoriſte de preterit parfait, & futur dudit optatif) oul, quand elle eſt conion-- dion finale en Latin, vr, dont os peut vſer mnfi, en l’aſſemblage & connedion des modes inclicatif& opatif, auec le ſubiundif. Et premier, le preſent & futur indicatifs, anec Ie preſent ſubiunctif, comme, 11 dit, &, ii dito, , que ie faffé coda.

L’imparfait, Paorifte, 8t pluſ que-parfait indicatifs, auecl’aorifte ſubiunctif, comme, xl m’efivitroir, &, 1lmefcroc.oit, m’auoit eferit que ion’en doffe.

Le parfait indicatif, auec le prefent fulaiundif., Es verbes de commander, & de prier, , comme, 1 m’a énuoyj disc que ie faſſe cela potor boy, & quand os commande ou prie auec plus d’inftice, auſſi auec l’aorifte ſubiunctif, rinow a enioint Om nous enfions a faire cela, &c.

Autrement il fe joint auec le preterit parfait, comme, il a penfei, que i’aye dit cela a ſon octafion.

Le preſent ſuppofitif de l’optatif, ou auec le mesme temps, ou auec le preterit ſuppofitif, stile de barreau comme apres quelque diſcours, Diroit neanmoins le dit demandeur, que ie ſauray grandement offencé, dont il demanderoit, que ie fusse condamné, &c.

4.