Deus Pater δημιουργόϛ τῶν ὂλων Iamblicho, vούϛ Amelio et Orhp. πατήρ Numenio, τό ἀγαθόν Platoni, μείζων et χρείττων Platonicis, τό πρῶτον αἴτιον Macrob. ὁ ὤν in Apocalypsi, πατήρ χαἰ ὑ/πατοϛ χρειόντων Homerice dici potest fortassis.παντοχράτωρ Naztanz. μητροπάτωρ Orph. quo significare voluit τήν ἐχ μή ὂντων γενεσιν vt Clemens ait. βασιλεὐϛ τῆϛ δόκηϛ χαἰ τῶν αἰώνων Nazanzeno. αῤxόϛ πάντων ἀγεννητοϛ Timaeo, αῤxιγενεθλοϛ ά πάντων Orph. χύριοϛ σαβαώθ, ἢγουν τῶν στρατιῶν Nazanzen. AL. Gott der Vatter B. Godt den Vader G. Dieu le Pere IT. Dio Padie ognipotente H. Dios el Padre
Deus Spiritus sanctus τό ἃγιον πνεύμα, πνεύμα χαἰ νούϛ xριστού Nazan. πνεύμα υἱοθεσίαϛ, ἀληθείαϛ, σοφίαϛ, συνέσεωϛ, βουλῆϛ, εὐσεβείαϛ, φόβουθεού, γνώσεωϛ, δάχτυλοϛ θεού Paulo et Nazanzeno. πηγή yυxῶν Amelio, ποίημαNumenio. AL. Gott heyliger Geist B. God den heylighen Gheest G. Dieu le saint Esprit IT. Dio lo santo Spirito H. Dios el santo Espirito
Natura Cicer. Senecae, nihil est aliud, quam numen Dei, et diuina ratio toti mundo eiusque partibus insita. parens, rerumque opifex Plinio, creatrix rerum Lucretio φύσιϛ. Hanc Gentiles variis nominibus, pro diuersis eius effectibus donarunt: nam etτύxη ά τνγxάνειν, veluti auctor omnium dicta est, quod vniuersa praestet et conficiat et εἰμαρμένη, ob implicatam causarum seriem, et ἀνάγχη, quasi necessitas, ob ineuitabilem eius atque in expugnabilem potentiam. Rursus μοῖρα, quod rebus aliud alij ingenium dispartia sit: ἂτροποϛ, quod eius immutailia sint opera: item πεπρωμένη, quia administratio eius certum ad finem tendat: πρόνοια deniqu,e quod eius prouidentia hominum vtalitati consulat, vt Nicephorus disserit pluchre. AL. Die natur B. De nature G. La nature IT. La natura H. La natura
Numen Virgil pro potestate diuina et voluntate eius. τό θεῖον. AL. Gottliche krafft, gewalt vnd wil B. Godtlijcke macht, cracht en wille, Gods moghentheyt G. La puissance et volonte de Dieu IT. La potentia et volonta d’Iddio H. La volundad y potentia o poderio de Dios
DE DIIS.
CAP. XV.
Nima Cicer yυxή, ἀπόσπασμα θεού secundum Stoicos, quomodo fere Horatius animum dixit diuinae particulam aurae, et Philon, τόν νούν αἰθερίου φύσεωϛ μοιρῶν. AL. Die seel B. De siele G. L’ame IT. L’anima H. La anima
Caelites Cicer caelicolae Virgil. superi Eidem, οὐρανίωνεϛ Homer. οὐρανίδαι Apollon. οὐρανοβάμονεϛ. AL. Die heiligen im Himmel B. De heylighen in den Hemel G. Les saints de paradis IT. Li santi H. Los antos del paradiso
Daemones, genij cum angelis ijdem, quos Ethnici existimabant geniturae cuiusque praefecta numina, quaee (vt. Ammianus inquit) editis in lucem hominibus, velut eorum actus rectura, salua fatali firmitate addi putabant. (quae multorum adhuc animis opinio insedit) δαίμονεϛ μυσταγωγοἰ τού βίου Menand. Genios autem dici a gignendo constat, siue genitos tuendi potestatem habere dicamus, siue quod nobiscum vna gignantur, sine quod in eorum tutela, vt quisque est genitus, viuat. Daemonum autem voce Lares Cicero comprehendit, alij etiam Manes et Lemures. Indigetesque: quemque larem familiarem nominat Cicer. genium familiarem dixit Marcel. ita daemones siue genij boni, quos vulgo vocant. AL. Die gutten Engelen B. De goede Enghelen G. Les bons anges IT. Li angeli buoni, che si conducono et guardano H. Los buenos angelos, que nos guardan
Sic genij mali et vltores, quos diabolos et daemonas vocamus. α(λάστοροϛ. AL. Die teuffel B. duyvelen G. Les diables IT. Li diauoli, et spiriti maligni H. Los malos espiritos
Deipara virgo, Dei genittix ἀειπαρθένοϛ, θεοτόμοϛ παρθένοϛ. Nazanz θεόσεπτοϛ χόρη. AL. Die mutter Gottes, Maria B. Maria, de moeder Gods G. Marie la mere de Dieu IT. La madre d’Iddio H. La madre de Dios
Dij communesVirgil. sunt Mars, Bellona, Victoria, quod vtrique parti fauere ac communes esse possint: quo spectat ille versus.
Inter vtrumque volat dubiis Victoria pennis
Dij vel diui maiorum gentium dici poterunt, quos sacrarum literarum testimonio constat caeli esse incolas.
Dij siue diui minorum gentium, vel adscriptitij quos posteritas caelestibus honoribus mactauit. παρεγγεγραμμένοι, μέτοιχοι.
Dij patrij Virgil. Cicer tutelares qui vrbium tutelae praeerant πατρῶ|οι Halicarn. qui perperam cum Penatibus eosdem confundit. Eiusmodi diuos patronos non aliena voce nuncupamus, peculiares singulis fere vrbius. custodes. Virg. dixit. B. Patroonen IT. Patroni H. Patronos y ayutadores
Diui Seruio, indigetes Virgil Lucano, ratione quadam (si adoptionem
veram cum absurda committere fas est, cum gentilitate nostram fidem) vocari possint, quos in album diuorum relatos, sanctorum nomine indigetamus: nimirum qui ex hominibus consortium caelitum meruere, quasi inter deos agentes, siue nullius egentes, si etymon vocis spectemus: quos genitales dixit Ennius illo versu:
Romulus in caelo cum Diis genitalibus aeuum
Degit
vbi Genitales dixisse videtur, quos γενεθλίουϛ Halicarn. vocat, cum penatibus eos confundens: qui non tam a genitura, quam a perpetuitate, hoc est γενεα=|, nominati videntur. Numa vero Pompilius indigetandi rati ne instituisse videtur, cuius indigetamenta (hoc est ἀποθεώσειϛ, vt ego interpretor) Arnob. lib. 2. memorat. AL. Heiligen so canoniziert B. Heylighen G. Les saints IT. Li santi canonizati H. Los santos canonizados
Empusa Spectrum, quod infelicibus se ingerit, vno pede ingrediens, et multifariam formam immutans. Hecatae dicatum, ἔμπουσα.
Fatum Virgil Immobilis et immutabilis rerum feries, a fando, per antiphrasin, quod non sit fas illud effart, ne diis quidem, μοῖρα, εἰμαρμένη, πεπρωμένον AL. Schieckung, heissung vnnd verhecknutz Gottes, nothzwang vnd volg oder ordnung Gottes B. Gods ordinancie ende schickinghe. G. L’ordonnance diuine IT. Fato, la volonta d’iddio H. El hado, que es la volundad de Dios
Lamiae mulieres putabantur oculis exemptilibus esse, seu daemonum imaginariae species, ludibriaque, quae blanditiis, illectos iuuenes formosos, muliebri assumpta forma, vorare atque in exitium trahere credebantur. Apuleius eas puerorum terriculamenta facit. Philostratus in Apollonio cum Empusis et Laruis easdem facit ex aliorum opinione. λαμίαι. AL. Nachtmummel. Nicephoro etiam Gilo vocatur nocturnum foeminae phantasma B. Alfken
Lares etiam praestites dicti, quod tuerentur scilicet, ac conseruando tuta omnia praestarent, dicebantur et hostilij, quod hostes auertere erederentur. Itaque non priuatis modo aedificiis, sed et vrbinum custodiae praeesse put abantur.
Laruae Plauto, vmbrae Horat. Mortuorum animae. AL. Boldergeist, rumpeygeist, nachtgeist, zunszler B. Nachtgheest G. Espric de nuict, loupsgaroux IT. Spiriti di notte H. Phantasma que paresce de noche
Lemures nocturni Horat nigri persio, Spiritus noctu infesti, vt vulgus existimat. AL. Nachtgeister, nachtfraw, zunszler, gespenst B. Bytebouwen, bommeleers, nachtgheesten, Weerwolven G. Gobelins, loupsgaroux, esprits de nuict IT. Li spiriti che caminano de notte, fatasie che paiono di notte H. Fantasmas que parecen de noche
Lemures Varr Porphyrioni vmbrae vagantes hominum ante diem mortuorum, quasi Remures dicti a Remo, cuius vmbrae fratrem Romulum inquietabant. atque ita sentiunt Martianus et Apuleius. AL. Die todten, die geister der abgestorbnen seelenB. Gheesten, sielen, dooden G. Les esprits et ames des trespassez IT. I spiriti, le anime de e morti H. Las animas de los muertos
Maniae Deformeslaruae, quas pueris plorantibus minitari solent nutrices.
Penates, Vigril siue a penu, id est rebus victui necessariis, siue quod penitus insident, vnde et penetrales dicti, Ciceront teste: siue quasi penes nos nati. habebantur ab Ethnicis diui, qui domi colebantur, qui etiam Lares. ἑρχεῖοι, ἐφέστιοι, ἐτήσιοι, etμειλίxιοι. Haliarnasseo teste, nam in caeteris haud dubie caecutit. AL. Hauszgotter B. Huysgodekens, woutermannekens G. Dieux domestiques et familiers IT. Li dei domestichi, et familiari, i penati H. Los dioses de cada vna casa
Spectrum Cicer Simulacrum seu imago oculis se representans, vel vere, vel corrupta imaginatione. φαντασία, φάσμα. visum Cicer. nimirum species, quam sopiti aut etiam vigiles videmur videre. AL. Gespenst, ein gesicht das fut augen schwebt B. Visioen G. Phantosme, vision IT. Simulachro, visione H. Imagen
Spiritus aetherei mentes aetheriae angeli ἂγγελοι, ἀγγελιχαἰ δυνάμειϛ Nazianz. Mosen istud nomen accommode dedisse iis, quos Graeci ἣρωαϛ et δαίμοναϛ, quasi δαήμοναϛ, hoc est scientes et catos, vocant, scribit Philo Iudaeus. AL. Die englen B. Enghels, de enghelen G. Les anges IT. Li angeli H. Los angelos
Striges inauspicatas volucres esse aiebant veteres infantiumque in cunis sanguinem exugere, sie dictae, quod stridere noctesolent, teste Ouidio. σύρνια νυχτίφοιτα. Eodem nomine maleficas foeminas intelligunt, quas Sextus Pompeius volaticas appellat.
Terriculamentum, terriculum Liuio, terricula seu Spectrum terrificum terrorem incutiens, φόβχτρον. ἑχαταῖον, Hecataeum Apollonio, quod ab Hecate siue Proserpina immitti crederetur. δείχουλον, μυρμολύχαιον, μορμώ. AL. Schreckelin B. Vreeslijck ghesicht IT. Spauentacchio H. El espantaio
