Petite grammaire bretonne/VII

La bibliothèque libre.

VIII

NOMS DE NOMBRE


43. Les noms de nombre cardinaux sont : unan 1 ; daou, fém. diou, dî 2 ; tri, fém. teir (tréc. taer) 3 ; pevar, fém. peder 4 ; pemp 5 ; c’houeac’h (tréc. -ec’h) 6 ; seiz 7 ; eiz 8 ; nao, nav 9 ; dek 10 ; unnek 11 ; daouzek 12 ; trizek 13 ; pevarzek, parzek 14 ; pemzek 15 ; c’houezek 16 ; seitek 17 ; triouec’h, -ac’h 18 ; naontek 19 ; ugen̄t, tréc. ugent 20 ; unan var nugen̄t, tréc. unan war nugent 21 ; daou fém. di var nugen̄t 22, etc. ; tregon̄t 30 ; unan ha tregon̄t 31 ; daou ha tregon̄t 32… ; daou-ugen̄t (tréc. deügent) 40 ; unan ha daou-ugen̄t 41… ; han̄ter-kan̄t 50 ; unan hag (tréc. ha) han̄ter-kant 51 ; tri-ugen̄t (tréc. trugent) 60 ; unan ha tri-ugen̄t 61 ; dek ha tri-ugen̄t (tréc. -ent) 70 ; unnek ha tri-ugen̄t 71, daouzek ha tri-ugen̄t 72, etc. ; pevar-ugen̄t (tréc. par-ugent) 80, dek ha pevar-ugen̄t 90 ; kan̄t 100 ; unun ha kan̄t 101, daou ha kan̄t 102… ; c’houiec’h-ugen̄t (tréc. -ent) ou kan̄t ugen̄t 120, unnan ha c’houec’h-ugen̄t ou kan̄t unan var nugen̄t 121 ; dek ha chouec’h-ugen̄t ou kan̄t tregon̄t 130, unnek ha c’h. u. ou kan̄t unan ha tregon̄t 131 ; seiz-ugen̄t, tréc. kan̄t deügent 140 ; dek ha seiz ugen̄t ou kan̄t hag han̄ter-kan̄t (tréc. kan̄t han̄ter-kan̄t) 150 ; eiz-ugen̄t 160, etc. ; daou c’han̄t 200 ; daouzek-ugen̄t 240 ; tri c’han̄t ou pemzek-ugen̄t 300 ; pevar c’han̄t 400 ; pevar c’han̄t dek 410 ; pemp kan̄t 500 ; dek kan̄t ou mil 1000 ; unnek kan̄t 1100, etc.

Le nom qui suit ces mots se met au singulier, ou bien au plur. avec a : pem den cinq hommes, pemb a dud cinq personnes.

Les noms de nombre peuvent avoir des diminutifs : hon daouik nous deux (petits) ; pempigo cinq petites pierres, osselets.

44. Nombres ordinaux : ken̄ta (tréc. kentan̄) 1er ; eil, eilved second ; trede 3e, et trived masc. (tréc. triet), teirved (tréc. taeret) fém. ; pevare et pevarved (tréc. pevaret) masc, pederved fém., 4e ; pemved et pempet 5e ; c’houec’hved et c’houec’het 6e, et ainsi de suite.

On peut dire en tréc. unanvet, unanet (vingt-et-) unième, daouvet, fém. dîvet, (vingt-) deuxième. Dans les noms de nombre composés, on ajoute ved, et au premier terme, s’il s’additionne au second ; et au second, s’il y a multiplication : dekved ha kant 110e ; dek kahtved 1000e.

Ces mots se mettent avant le nom, sauf que kenta peut être aussi après : an eil deiz var nugent le 21e jour. On ne met que le nombre ordinal, dans les dates : an eizved a viz here, le 8 octobre.