EXTRAIT DE TITE LIVE «3
mum mari pollent. Memor esto, jam quiim signiim piigiire dabis, lias duas acies speclaculo fore, ut fessos confecLosiiiio, simul viclorcm ac victuni aggredianlur. Ilaque, si nos dii amant, quoniam, non conlenli libortatc ceiin, in dubiam iin- perii serviliique aleam imiis, incamus aliquam viam, qua utri ulris imperent, sine magna clade, sine mullo sanguine ulrius- que populi, decerni possit. » Haud dispiicet res Tulle, quan- quam lum indole animi, lum spe vicloriœ ferocior erat. Quae- rentibus utrinque ratio initur, cui et fortuna ipsa praebuil materiam.
Forte in duobus lum exeroitibus erant tergemini fratres, nec a,'lale, nec viribus dispares. Horalios Cunatiosque fuisse satis constat, nec ferme res antiqua alia est nobilior; lamen in re tam clara noniinum erior manet, utrius populi Horatii, utrius Curialii fuerint. Auctores utroque tralumt : plures tamen invenio, qui Romanos Horalios vocent : lios ut sei^uar, inclinai anirnus. Cum Irigcniiiiis aguiit rcges, ut pro sua quisque patria dimiccl fcrro : ibi iraperium fore, unde vicloria fuerit. Nibil rccusalur, tempus et locus conveml. Priusquam dimicarent, fœdus iclum inter Romanos et Albanos est his Icgibus : ut cujus populi cives eo certamine vicissent, is alteri populo cum bona pace imperitaret...
Fœdere icto, trigemini (sicut conveneral) arma capiunt. Quum sui utrosque adhortarentiir, « dcos patrios. patriam ac parentes, quicqiiid civium domi, quicquid in exercitu sit, illorum tune arma, illorum intueri manus », féroces et suopte ingenio, et pleni adbortanliurn vocibus, in médium inter duas acies procédant. Consederant utrinque pro caslris duo e.xer- citus, periculi magis prœsentis, quam curœ, expertes : quippe imperium agobatur, in tam paucorum virlute atque forluna positum. Itaque erecti suspcnsique in minime gralum specta- culum animo intendunlur. Datur signum : infostisque armis, velut acies, terni juvenes, maguorum excrcituum animes ge- rcnles, concurrunt. Nec his, nec illis periculum suum, sed publicum imperium, servitiumque obversatur animo, futura- que ea deinde [lalriaî fortuna, quam ipsi fecissent. Ul primo statim concursu increpuere arma, micanlesque fulsere gladii, horror ingens spcctanles perslriiigit, et, neutre inclinata spe, torpebat vox spiritusque. Conseitis deinde manibus, quumjara non motus tanlum corporum, agitalioque anceps telorum armorumque, sed vulneia quoqne et sanguis speclaculo essent, duo Romani, super alium alius, vulneralis tribus Albanis, expirantes corrucriiut. Ad quorum casnm quum conclamassel gaudio .\lh:inus cxcicitus, liomanas legiones jam spes Iota, aondum tamen cuia deseruçrat, exaninieg vjce unius, cjucm
�� �
