Page:Recueil des Historiens des Gaules et de la France, tome14.djvu/52

La bibliothèque libre.
Cette page n’a pas encore été corrigée

p R Æ F A TI O.

35. Anno H52, auetor Bittaria Régis

Ludovici Vil, causam aperiens suseepti ab

eo belli adversùs Henricum filium Gauflridi

Belli sive Plantagenét, Comitis Àndegaven-

sis, quem superiori anno de Normanniœ ducalu

inveslierat : • Siquidem Henrieus, ait, per T.xn,p.lM. > manum Regis Dux effechtt, ultra modum

9 luperbiens, ante dominam suum Regem

• Ludovicum defecit à justifia. • Qui verd

gesta ejusdem Regis descripsil anonyrnus,

eamdem suseepti belli causam, licèt alii aliam,

adducens ; Quia citatus ad curiam, ittquil, B’ri. p. 90S, venire noluit ad jus faciendum vel capiendum in Regis præsentia, palatii judicium omnino respuit 35. L’auteur de l’Histoire de ce Roi donne pour

sujet de la guerre qu’il entreprit, en H52, contre Henri, fils de Geofroi-le-Bel ou Plantagenét,

Comte d’Anjou, qu’il avoit investi du duché de

Normandie l’année précédente , qu’il dédaignait,

par orgueil, de comparoUre en justice devant son seigneur et son Rot ; et l’auteur des Gestes, alléguant la même raison, quoitnie d’autres écrivains en assi¬

gnent d’autres, dit plus formellement, qu’étant cité a la cour, il refusait de comparaître en présence du Roi, et qu’il méprisait les arrêts de son conseil. et contempsit etc.

36. L’an H 53, Louis-Ie-Jeu'>'> rendit, dans sa

cour de justice, un arrêt célèbre sur une contestation qui s’étoit élevée entre Godefroi, évéque de

Laiigres , et Eudes, Duc de Bourgogne, qui tenoit

de lui une portion de Cliâtillon-sur-Seine. L’évéque, n’éfant pas assez fort jiour maintenir ses droits

contre un vassal si puissant, eut recours au Roi,

comme au seigneur dominant. L’arrét qui fut rendu

mérileroit d’étre placé ici tout entier, parce qu’il mel au fait de la contestation , et comme indiquant les formes de procédure qui s’observoient à la cour du Roi ; mais comme il est un peu long , nous le

mettons au l>as de la page (o).

37. L’historien de Vézelai raconte avec quelle

sollicitude Louis-le-Jeune avoit évoqué à sa cour, en 1155 , à Moret et à .Auxerre , le différent qui 36. Anno 1133, Ludovicus judicio curice

sua litem diremit, quam ad eum tamquam

superiorem domiflum pertulit Godefridus Lin-

gonensis episcopus contra feodatum suum de

villa Castellionis ad Sequanam, Odonem

Burgundia Ducem, quia cogendo tanto prin-

cipi ut staret juri, et et tamquam domino

deferrel, impar erat episcopus. Placitum ca

de re d Ludovico editum integrum h’tc rcprœ-

sentare, utpote tolam controvcrsiæ seriem el

procedendi modum in regia curia conlinens,

opéra pretium essel ; sed quia longiusculum

est, ad paginam illud inferiorem dcscrihen-

dum censuimus (a).

37. Anno 1155, narrai historiens Vize-

liacensis qiMnld solliciludine Ludocicus con¬

troversiam inler Comitem i’ii’ernen.sem necnon

•’a) In nomüie vanctæ et imlividtuT ! Trinitatls.. Amen. Ltitioviciiri, Dei gratiâ Rex Francorum et Dux. Regiae sublimiutU cM offkiiiin, eos i]ui justitiAtn subterfugiunt hiimiliarc, subtlitos et ubedicntes exaltare, et eisdem ad integrum con< servare jus suum. Notuin igitur tieri volumus Uni præsentibus quàm futiiris, qualiter Godefridus Lingonensis c|>iscopu4 et Odo Dut Burgundiæ in curia nostra placiuverunt, et ad qiiam formam res perducta fuerit. Igitur ad præ/ixum iiiis à nobis diem apud Moretum venientes , congregatis multis archiepiscopis, episcopis ac baronibus, in prarsentia nostra episcopus sic orsus est :

In primo. Qu*ro à domino Duce, t|uarc cùm casatus S. Mammetis homo non eswl, et boniiin feodutn inde haberet, pianiit ci liotniniuin nostrum dt’reliiiquere, ijuatenus feoilum reiidat, et quicquid [iræterca de eo aocepit. — Quaero el quæ inu hi abslulit in Castcliione, capientlo presbylcros, aliosijuc homines nostroa el res tiostras , incendendo etiam villain ipi.e vocalur Oce. Quæro etiam (juicquid forifecit michi Hugo Dacelt et socii ejus, eamdein villam et alias inccadendô, homines nostros occideiido, aliaque niuita maia inferendo ; quia illud se iiiichi rediliturum j>er matuiui domini abbatis Olarævaliis Bemardi] proiuisit, quando ei boinines suos, quos captos tenebain , rcddidi. Quicquid etiam ipse Hugo et complices ejus, infra respcclum qiicin dominus Dax michi de eis dedcrat, forifeccrunt. —- Quæro dtmidium j>cdagii tfuod accipit in Gasteliione, quia sine me ibi nichtl debet habere ; molendinos etiam, qui super terrain S. Mammetis violenter et sub excominunicationc facii sunt et tencntur. — Varannas quæro, el alia multa qtue contra me exercent in ipso Castro ipse et ininistri ejus iu nos contumelias, capitalia dampua.j Et hæc in præseiui nominamus. — Quæro eliam villaiutet aiiarii (|U«e dicitur Satu tus-Johannes, quas intvadlmonio tenet sine assensutiiosiro , cùmtsint de nostro feotio. — Qtiærotetiam uttnovos inuros Divi’tnis destniat,tquia abbatias nostras nobistexcludunt ettsu^icr lerraiu nostram fiunt, et contra castella nostra, scilicet Sab et Tilicastrum ; turrim etiam Villaris, quætnoiivatesttnobis,tci super casainentum nostruiii fundata, et contra castrum burgi. — Quæro ctiam capitalia quæ auferttcanonicistnostristin pago Piviunis ot in cxitu (wrtaryiii ejus. lot dainpna quæ iiifert abl>atiis nostris. Et CONTRA DUX. Ista, iit({uit rcs|>on4lere volo :ttum quia quæilam facta sunt cssem, el jH)stea me iu bouiinciii recepit ; lum quia, cùin essem bomo cjus, reAluin umlc et lioiuinio ejus abrcnuiitiavi. Sed quæro ut dest’iiat michi <alinatn et fossatiim Al) H*c n*iscorLs. Quando homo meus, intpiit, faclus est. bonam fiilem proiiiisit niicbi, et ego bond tiiJe rtrepi eum :tnec iileo auferre miihi debet quæ aufert Quôd si opus est aliquid addcre, dico quia salvis justiliis meis recepi çuiu. Quod vert» dicit me ci rectum dcuegasse, non cognosco j sed verilatem dicam. fVsignavi ei diere in curia nostra jus îaciendi et rciipiendi. Vent ad dieui. Ipse aulem ion venit,tmnItnunciostmisit, ut cis responderem. .Maudavi iterum ut venirettin domumtdc^mini suî. Renuit. Ettegotimnciistrespondere :tCalmain destrueretnolo, tum ipiia frater meus eam ædiüe.avit, i{wo Duce ... et iturus Jerosolymam in pace ab eo disccssit, ut{>ote bomo suu» ; tuju quia iu vagio S. M.imroctis facta est, cl ad cum nichil perlinct : et alia rauiitiio in finagioejus priùs fuit, cl propior Ca.stellioni. An u u : di x. In curia e|>iscopi nec ego, nec anlecessores mei plai itaTerunt nisi jter nuncios, et illis soKs respoudere fuit A’on.suetuin,

Ad Hf :c EPISCOPUS. lllmi totum nicbil est ; quia nec ego. nec præilecessores met nunquam nuncits Ducum n‘S})onderunt in placit s, nisi Dueibus præsentibus ; et antcccssores cjus in domo i|i«orum vocati multoliens plaritaverunt. Et hic præ manibus sunt, qui avum suum in domo episcopi Lingunensis aliàs atque aliâs pUcitare vidcrunt, et duellum ib manu ejus firmare^ et Laogonis deiiucere , simiUler patrem ante<{uam auus homo

michi (accrc denegavit .

<|uoil factum est apud